Reeskont ve önemi

                                                           Bursa, 28.Eylul.2023                                                 REESKONT VE ÖNEMİ               1.Eylül.2023 tarih ve 32296 sayılı Resmi gazetede yayımlanan bir Merkez Bankası tebliği ile, yayımı tarihinde yürürlüğe girmek üzere,vadesine en çok 3 ay kalan senetler karşılığında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto faiz oranı yıllık yüzde 25,75 avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı ise yıllık yüzde 26,75 olarak tespit edilmiştir. Bu rakamlar 28.09.2023 tarihinden itibaren reeskont için 30,75 avans işlemleri için 31,75 olmuştur.             2023 yılı Eylül sonu itibariyle uygulanacak reeskont faiz oranı %30,75, avans faiz oranı ise %31,75 olacaktır.             Bu karardan sonra her ne kadar bütün meslek camiası biliyor olsa da bir defa daha reeskont hakkında yazı yazmak şart oldu.             Reeskont nedir?             Kısaca tekrar iskonto demektir. Bankalar açısından ele alırsak, bir bankanın elinde olan ve ödeme zamanı gelmemiş senetlerin bankanın kendi belirlediği şartlar karşılığında merkez bankasına iskonto ettirerek paraya çevirmesi veya kredi alması  diyebiliriz.             İşletmeler bankalardan reeskont kredisi kullanırlar.             Reeskont işlemleri nelerdir? Reeskont; ödemelerin, nominal değeri (yani üzerinde yazılı olan değer, gelecekteki değeri) ile bugünkü değeri arasındaki farktır. Reeskont işlemi ise işletmelerin bilançolarında yer alan alacakların ve borçların değerleme gününün kıymetine irca edilmesi (indirgenmesi) işlemidir.   Reeskont; iskonto edilmiş, diğer bir deyişle bir bedel karşılığı el değiştirmiş (iskonto) olan kıymetlerin, bir bedel karşılığında yeniden el değiştirmesini (re-iskonto) ifade eder.  Reeskont ve avans işlemleri, Merkez Bankası Kanunu’nun 45. addesine göre düzenlenmiştir. Merkez Bankası, bankacılık kesiminin geçici likidite ihtiyaçlarının karşılanması için, bankalar tarafından verilecek ticari senet ve vesikaları reeskonta kabul edebilir. Türkiye’de reeskont işlemindeki tüm koşul ve kurallar, Merkez Bankası tarafından belirlenir. Bunun yanında, reeskont kredilerinin en yüksek sınırı ve kredi türlerine göre limitleri, para politikası ilkeleri doğrultusunda yine Banka tarafından konulur.  Bu işlemler için Merkez Bankası tarafından uygulanan faize "reeskont faiz oranı" adı verilmektedir. Merkez Bankası reeskonta kabul edebileceği senetler karşılığında avans da verebilmektedir. Avans için  teminat olarak alınan bu senetler; ticari senet ve belgeler, devlet tahvilleri ve borsada kayıtlı tahvillerdir. Reeskont faiz oranı ekonomideki para arzı ve kredi genişlemesi dikkate alınarak belirlenir. Muhasebede reeskont: Reeskont ayrıca muhasebede de önemli bir yer tutar. Vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçların değerleme günündeki gerçek değerlerine indirgenmesi işlemidir. Borç veya alacak senedinin üzerinde yazılı olan değerin içinde vade tarihine kadar olan süreye ait faiz de bulunur. Reeskont işlemli ile bu faiz miktarı tespit edilir ve kar zararın veya diğer bir ifade ile vergi matrahının hesaplanmasında gelir veya gider olarak dikkate alınır. Eğer reeskont işlemi yapılmazsa ticari kazancın doğru olarak bulunması veya vergideki dönemsellik ilkesine uyulmamış olur.   Çekler reeskonta tabi midir? Son yapılan düzenlemelerden sonra çeklerin vadeli olabileceği kabul edilmiş olup bu durumda çekler de reeskonta tabi tutulabilir. Reeskont yapılırken sadece borç senetleri veya sadece alacak senetleri reeskonta tabi tutulabilir mi? Devre sonlarında veya yıl sonlarında reeskont işlemi yapılırken sadece borç veya sadece alacak senedi reeskonta tabi tutulmaz. Hem alacak ve hem de borç senetleri reeskonta tabi tutularak işlem tamamlanır. Aksi takdirde ticari kazanç doğru olarak bulunmamış olur. Muhasebede yapılacak reeskont işleminin olmazsa olmazı hem borç hem de alacak senetlerinin veya çeklerinin reeskonta tabi tutulmasıdır.             Okurlarımızın reeskont konusuna ve uygulamasına dikkat etmeleri gerekir.

TL MEVDUAT VE KATILIM HESAPLARI DÖNÜŞÜM DESTEĞİ

                                                                       Bursa, 21.Eylül.2023   TL MEVDUAT VE KATILIM HESAPLARI DÖNÜŞÜM DESTEĞİ               18.Eylül.2023 tarih ve 32313 sayılı Resmi Gazetede şöyle bir karar yayımlandı.  Kararı aynen alıyorum. Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/14)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2023/25) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından: 18 Eylül 2023 Tarihli ve 32313 (Asıl) Sayılı Resmî Gazete MADDE 1- 21/12/2021 tarihli ve 31696 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/14)’in 4 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(1) Yurt içi yerleşik gerçek kişilerin 31/8/20 23, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin ise 30/6/2023 tarihi itibarıyla bankalarda mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilir.” MADDE 2- Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 3- Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür. Bir çok okurum bu kararı anlayamamış ve birbirlerine ve benim gibi yazar çizer takımına da soruyorlar.  Acaba bu tebliğ ne demek istiyor, biz de bir bakalım. Önce yukarıdaki 2021/14 sayılı tebliğin ilgili maddesinin değişen şeklini yerleştirerek tebliğin 4. Maddesini  yazımıza alalım. Döviz tevdiat hesapları ve katılım fonlarının vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesaplarına dönüşümü MADDE 4 – “(1) Yurt içi yerleşik gerçek kişilerin 31/8/20 23, yurt içi yerleşik tüzel     kişilerin ise 30/6/2023 tarihi itibarıyla bankalarda mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilir.”  (2) Bankanın bu işlem sonucunda elde ettiği döviz dönüşüm kuru üzerinden Merkez Bankası tarafından satın alınır ve karşılığı Türk lirası ilgili bankaya aktarılır. (3) Banka tarafından 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açılır. (4) Bankanın mevduat hesabına uygulayacağı faiz oranı Merkez Bankasınca belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olamaz. Katılma hesaplarına sağlanacak getirinin katılım bankalarının Merkez Bankası ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptıkları bir hafta vadeli repo işlemlerinde oluşan maliyetten düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankası tek taraflı olarak karşılar.   Şimdi gelelim benim yorumuma: Merkez Bankası en son bugün yani 21.Eylül.2023 günü  faizi %30 a çıkardı. Yine Merkez Bankası ve hükümet kur korumalı mevduatı da tasfiye ederek ekonominin genel kurallarına uygun faiz vereceği hesaplar ve dövizlere geçmek istemektedir. Yukarıdaki maddenin değişen 1. Birinci fıkrası ile yurt içindeki gerçek kişiler için 31/08/2023, tüzel kişiler için ise 30/06/2023 tarihindeki bankada mevcut ABD $, Euro, İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ile katılım fonu hesap bakiyeleri , Hesap sahibinin talebi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilir. Peki hesap sahibi talep etmez ise ne olacak diye hemen düşünmeye başladık. Bize göre hesap sahibi herhangi bir talimat vermezse hesap 2-3 ve 4 üncü fıkralara uygun olarak devam etmelidir.             Merkez bankası ve bankalar birliği en kısa zamanda detaylı bir açıklama yapacak zannederim.

YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ KAPSAMINDA ERTELENMİŞ VERGİ VARLIKLARI

                                                           Bursa, 14.Eylül.2023   YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ KAPSAMINDA ERTELENMİŞ VERGİ VARLIKLARI               Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu 10.06.2023 tarih ve 32217 sayılı Resmi Gazetede 7.06.2023 tarih ve 79535942-050.01.04 – (01/17345 sayılı bir karar yayınlamış olup bu kararda Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Ortaya Çıkan Ertelenmiş Vergi Varlıklarının açıklanmasında nasıl davranılacağı, neler yapılacağı ele alınmıştır.             Kararın istediği bilgilerin bağımsız denetim raporlarında ayrı bir bölüm halinde finansal tablo dipnotlarında belirtilmesinin çok önemli olduğu kanaatindeyim. Bu kararla istenenleri yazımın gelen bölümlerinde açıklamak istiyorum. Bu kararın amacı: , 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı kararnamenin 9’uncu maddesinin (b) bendi uyarınca; finansal tabloların; gerçeğe ve ihtiyaca uygun olarak sunulmasını teminen       a.Yatırım Teşvik Sisteminden faydalanan kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar ile       b.zorunlu ya da isteğe bağlı olarak Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını uygulayan büyük işletmelerin söz konusu teşvikler kapsamındaki indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulamasından doğan ertelenmiş vergi varlıklarına ilişkin ilâve bilgileri finansal tablolarda açıklamasını sağlamaktır. Bilindiği üzere tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek, üretimi ve istihdamı artırmak amacıyla “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” kapsamında işletmelerimizin yatırımlarına çeşitli teşvikler sağlanmaktadır. Söz konusu teşviklerden birisi de gelir veya kurumlar vergisi indirimidir. Bu doğrultuda        yatırım teşvik sisteminden faydalanan işletmeler, bu kapsamda gelecek dönemlere devreden vergi avantajlarına sahip olduklarından TMS 12 Gelir Vergileri (TMS 12) uyarınca finansal tablolarına ertelenmiş vergi varlıkları yansıtmaktadır.        Ertelenmiş vergi varlığının karşılığında Kâr ve Zarar ve Diğer Kapsamlı Gelir Tablosuna “Ertelenmiş Vergi Geliri” yansıtılmakta ve dönem kârı da bu kalemden doğrudan etkilenmektedir. Bu bağlamda yatırım teşviklerinin finansal tablolarda artan etkisi ve bu etkinin kaynaklarının daha anlaşılabilir ve daha şeffaf bir biçimde sunulabilmesi için 17345 sayılı  bu karar alınmıştır.  İlgili Karar uyarınca Yatırım Teşvik Sisteminden faydalanan kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar (KAYİK’ler) ile zorunlu ya da isteğe bağlı olarak Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını uygulayan büyük işletmelerin söz konusu teşvikler kapsamındaki indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulamasından doğan ertelenmiş vergilere ilişkin olarak “Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Elde Edilen Vergi Avantajları” başlığı altında aşağıdaki ilâve hususları açıklamaları gerekmektedir. Bağımsız denetim raporlarında özellikle Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Elde Edilen vergi Avantajları başlığı altında burada açıkladığımız aşağıdaki bilgilerin belirtilmesi kesinlikle çok önemlidir. (1) Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar ile zorunlu ya da isteğe bağlı olarak TFRS’yi uygulayan büyük işletmeler ara dönem ve yıllık finansal tablolarına ilişkin dipnotlarında TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu’nun 122, 125 ve 129’uncu paragrafları ile TMS12 Gelir Vergileri’nin 81 ve 82’nci paragraflarında açıklanması zorunlu tutulan bilgilere ilâve olarak Yatırım Teşvik Sistemi kapsamında ortaya çıkan ertelenmiş vergilere ilişkin aşağıdaki konular da açıklanacaktır. A - Yatırım teşviklerinden kaynaklanan vergi avantajının cari dönem vergisine tekabül eden kısmı. B - Yatırım teşviklerinden kaynaklanan ertelenmiş vergi varlıklarının kullanılması beklenen dönem veya dönemler C - Yatırım teşviklerinden doğan ertelenmiş vergi varlıklarının dönemler itibarıyla yıl bazında geri kazanılması beklenen kısımları. D - Yatırım teşviklerinden doğan ertelenmiş vergi varlıklarının finansal tablolara yansıtılmasında kullanılan önemli muhakeme ile önemli varsayımlar. E - Yatırım teşviklerinden doğan ertelenmiş vergi varlıklarının finansal tablolara alınmasında kullanılan kilit varsayımlardaki değişikliklerin, ertelenmiş vergi varlıkların geri kazanılabilirliğine olan etkileri ve bu etkilere ilişkin açıklama. F - Yatırım teşviklerinden doğan ertelenmiş vergi varlıklarında kullanılan varsayımlara ilişkin duyarlılık analizleri. (2) Bu açıklamalar, “Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Elde Edilen Vergi Avantajları” başlığı altında ayrı bir şekilde sunulur. Yürürlük tarihi:  Bu karar gereği olan açıklamalara 1.1.2023 tarihi ve sonrasında başlayan hesap dönemlerine ait yıllık ve ara dönem finansal tablo dipnotlarında yer verilmesi gerekmektedir. Yatırım teşvik sistemi kapsamında ortaya çıkan ertelenmiş vergi varlıklarının dikkatle tesbit edilerek Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Elde Edilen Vergi Avantajları başlığı altında sunulmasına rapor hazırlayan bağımsız denetçilerin dikkat etmesi gerekmektedir. Her ne kadar 5.7.2023 tarihinde aynı konuda bir yazı yazmışsam da konunun önemine binaen bu yazıyı tekrar yazmak zorunluluğunu hissettim.

Sürdürülebilirlik - OVP

                                                                         Bursa, 7.Eylül.2023   SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK – OVP               Bu hafta iki önemli yazı konusu var. İki konuyu bir yazıya sığdırmaya çalışacağım. Her ikisi de bana göre çok önemli konular.             Kamu gözetimi Kurumunun sitesinde sürdürülebilirlik konusu da ilan edilmiş ve bu konuda hazırlıklar, eğitimler yapılacağı bildirilmişti. Hafta başında Sevgili Kardeşim Selahattin İpek’in BD Turkey sitesinde bu konuyu işlemiş olduğunu gördüm ve sevindim.                     Sevgili Selahattin, önce Kamu gözetimi kurumunun Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını belirlemeye ve yayımlamaya yetkili kılındığını bildirmiştir. Yazıda dünyada ihtiyaçlar ile kaynaklar arasında bir uyumsuzluk olduğunu özellikle Kıtlık Kanunu ile açıklamaya çalışmıştır. İnsanoğlu doğanın dengesini alt üst eden olağandışı unsurlar karşısında ilk olarak “küresel ısınma ve sera gazı salınım oranlarını azaltarak, yeryüzü iklimini daha bir yaşanır hale getirebilmek amacıyla, 197 ülkenin katılımında gerçekleştirilen 03 Kasım 2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansında (COP26); Uluslararası Muhasebe Standartları Vakfı tarafından Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulunun (ISSB) kurulduğu ilan edilmiş ve bu sayede her geçen gün önemi artmakta olan sürdürülebilirlik raporlaması kurumsal ve küresel bir geçerlilik kazanmıştır.” Denmektedir. Ne yazık ki teknolojik gelişim ve üst üste gelen reformist hareketlerle milat olarak kabul edeceğimiz Endüstri Devrimi bugüne kadar süregelen hızlı etkisiyle dünyanın sıcaklığını 0.9 derece arttırdığı gibi; mutlak önlem alma yönünde söz sahibi tüm ülkeleri harekete geçirerek, değişimi hayatlarımıza dâhil etmemize sebep olmuştur.               Yazının devamında nedir bu dünyamızı tehdit eden sürdürülebilirlik kavramı, şirket kuruluş ve örgütlenmesiyle faaliyet konuları arasındaki sürdürülebilirlik ilişkisi, finansal olmayan verilerin artık şirketin olağan akışında olduğu, dünyada ve ülkemizde sürdürülebilirlik üzerine gelişmeler, 9.Kasım.2022 tarihinden itibaren Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını belirlemeye ve yayımlamaya KGK nın yetkili kılındığı anlatılmaktadır.               Yazıya göre, KGK bünyesinde 28.03.2023 tarihinden itibaren Sürdürülebilirlik Standartları Dairesi Başkanlığı kurularak faaliyete geçirilmiştir.             Bugüne kadar UFRS S1 –UFRS S2 Standartları yayınlanmış olduğunu öğreniyoruz.  Sürdürülebilirlik raporlaması özel ve uzmanlık gerektiren bir raporlama tipidir.             Görev ve yetkilerinden de anlaşılacağı üzere, Sürdürülebilirlik Standartları Daire Başkanlığı, uluslararası alanda kabul gören raporlama ve güvence standartlarının geliştirilmesi ve teşvik edilmesi yoluyla sürdürülebilirlik raporlamasında güveni, karşılaştırılabilirliği ve şeffaflığı artırmak misyonu ve şeffaf ve etkili raporlama yoluyla sürdürülebilir bir geleceği şekillendirmede ön saflarda yer almayı hedefleyen vizyonu şiar edinmiştir.   Sayın Selahattin İpek’in bu yazısında, yazının hacmine göre epey detaylı ve önemli açıklamalar vardır. Okurlarımıza bu yazıyı dikkatle okuyup incelemelerini tavsiye etmekteyim.   ORTA VADELİ PROGRAM Tam sürdürülebilirlik konusunu Selahattin İpek’in yazısından almaya karar verdiğim anda hükümet de Orta vadeli Programı açıkladı. Bu konuda da yazmak şart oldu. Benim ilgimi dolar/TL. kuru çekti. OVP’ye göre Yıllık ortalama dolar/TL kurunun 2023 için 23,88, 2024 için 36,78, 2025 için 43,93, 2026 için 47,79 olması öngörüldü. 2023’te  yıl sonu dolar/TL kurunun 30,40 seviyesinde olması öngörüldü. Ayrıca bu yılki kişi başı gelirin 12 bin 415 dolar olacağı öngörüldü. Kişi başına gelirin 2024’te 12 bin 875 dolar, 2025’te 13 bin 717 dolar olması öngörüldü. CARİ AÇIK, İHRACAT VE TURİZM GELİRLERİ Türkiye’nin turizm geliri 2023’te 55,6 milyar dolar, 2024’te 59,6 milyar dolar, 2025’te 64,7 milyar dolar, 2026’da 71,3 milyar dolar olacaktır. OVP’de ihracat tahmini 2023 için 255 milyar dolar, 2024 için 267 milyar dolar 2025 için 283,6 milyar dolar, 2026 için 302,2 milyar dolar oldu. OVP’de ithalat tahmini ise 2023 için 367 milyar dolar, 2024 için 372.8 milyar dolar, 2025 için 388,9 milyar dolar, 2026 için 414 milyar dolar oldu. Cari işlemler açığının 2023’te 42,5 milyar dolar olması beklenirken 2024’te 34,7 milyar dolar, 2025’te 31,7 milyar dolar ve 2026’da 30 milyar dolar olması bekleniyor.             OVP karamsar tahminleri kullanarak yapılmıştır. İnşallah buradaki cari işlemler açığı, borçlanma gibi konularda programda belirtilen rakamlardan daha iyisi elde edilebilir diyorum.             Tamam, ülkemizde bir çok konuda dünyanın gelişmiş ülkelerine yetişmek istiyoruz, ama her şeyi borçlanarak yapmayalım diyorum. Kendi kaynaklarımızı verimli kullanalım. Özellikle devletin israfını önleyelim. Devlet memurlarından bunu rica ediyorum. Yıl sonu kullanılmayan bütçe kaynaklarını ne pahasına olursa olsun kullanalım  düşüncesinden vazgeçelim diyorum.

Piyasa hareketleri tablosu