Bursa; 22.12.2009
ÇEK YASASI (2)
ÇEKİN ÖDENMESİ veya TAHSİLİ HÜKÜMLERİ
- Çek, muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibraz edilebilir.
- Banka çekin karşılığı bulunup bulunmadığını ya hesaba bakarak veya sorarak tesbit eder.
- Çekin karşılığı varsa, çeki ibraz edenin vergi kimlik numarası tesbit edildikten sonra ödenir.
- Çekin karşılığı yoksa KARŞILIKSIZDIR işlemi yapılır. Bankanın, çeki ibraz edene kanunen ödemekle yükümlü olduğu kısmın dışında kalan ve karşılanamayan kısım için karşılıksızdır yazılacaktır.
Bankanın ödeme yükümlülükleri aşağıdaki gibidir.
Banka, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için hamile yani çeki ibraz edene:
1- Çekin karşılığı hiç bulunmasa bile
a) Çek bedeli 600 lira veya üzerinde ise 600.-TL
b) Çek bedeli 600 liranın altında ise çek bedelini, ödemek mecburiyetindedir.
2- Çekin karşılığı kısmen bulunuyorsa
a) Çek bedeli 600 liraya kadar olan çekin, çek bedelini aşmamak üzere kısmi karşılığı 600 lirayı tamamlayacak miktarı (örnek 600 liralık bir çekin 100 lira karşılığı bulunuyorsa, banka 500 lirası kendinden, 100 lirası da hesaptan 600 lirayı ödeyecektir. Çek 500 lira ise ve 100 lira karşılığı varsa eksik olan 400 lira bankadan ödenecektir.)
b) Çek bedeli 600 liradan fazla ise, kısmi karşılığa ilave olarak 600 lira daha ödenecektir.
Yani 1000 liralık bir çekin 100 lira karşılığı varsa, banka çeki ibraz edene 100 lira hesaptan 600 lira da kendinden ödeyecek, kalan kısım için KARŞILIKSIZDIR yazılacaktır.
c) Banka ile çek hesabı sahibi arasında bir gayri nakdi kredi sözleşmesi yapılacaktır.
600 liralık banka yükümlülüğü her yıl yeniden belirtilecektir. Yeni miktar fiyat endeksindeki değişmeler gözönüne alınarak Merkez Bankası tarafından her yıl ocak ayında tesbit edilir ve Resmi gazetede yayımlanır.
3- Çekin karşılıksız işlemi, hamilin talebi üzerine,
- Çekin arka yüzüne, tarih, hesap durumu, banka yükümlülüğü için ödenen miktar, ibraz eden kişi bilgileri ve banka yetkilisinin birlikte imzası ile yapılır. Bankanın ödeme yükümlülüğünden sonra KARŞILIKSIZ kalan kısım açıkça yazılır. Çeki ibraz eden de imza etmezse karşılıksızdır işlemi yapılmaz. Kanun koyucu çeki ibraz edenin de imzasının çeke atılarak karşılıksız işlemini daha bir garantiye almıştır.
4- Kısmi ödeme hamil (çeki ibraz eden) tarafından kabul edilmezse karşılıksızdır işlemi hamilin imzası ve gerekli bilgiler alınarak yapılır. Ön ve arka yüzün fotokopisi alınarak bankaca saklanır ve çek hamile geri verilir. Çekin hiç karşılığı yoksa banka yükümlü olduğu kısmi öder ve karşılıksızdır işlemi yapar.
5- Çekin kısmi karşılığı çıkarsa, çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi ÜCRETSİZ OLARAK hamile verilecektir.
Çek hamili bu fotokopilerle icra daireleri veya mahkemeye, bunları ispat aracı olarak kullanarak müracaat edebilir. Mahkeme isterse çekin aslı banka tarafından mahkemeye gönderilir.
6- Banka,
a) Çekin karşılığı olduğu halde
b) veya kanunen ödemekle yükümlü olduğu kısmın ödemesini geciktirirse günlük ‰3 (binde 3) oranında gecikme cezası ödeyecektir.
7- Çek, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce ibraz edilip ödenmesi istenirse ve kısmen veya tamamen ödenemezse, bu çekle ilgili hukuki takip yapılmaz Karşılıksızdır yazılmaz ancak kanuni ibraz süresinden sonra işlem yapılabilir.
Bankaların bildirimi yükümlülüğü
a) Çeklerin ödenmesine ait bilgiler ve çek sahiplerinin bütün bilgileri Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirilecektir.
b) Tüzel kişilerin gerçek kişi ortakları, yönetim organlarında görev alanlar, temsilciler adına açılan hesaplar tüzel kişi ile (şirket) ile ilgilendirilir ve tüzel kişiye ait kabul edilir ve Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirilir.
Yani kısacası bu ifadeyi, şirket ortakları, yönetim kurulu üyeleri, imza yetkilileri, temsilcileri, diğer bir ifade ile genel müdür ve müdürler de şirketle ilişkili sayılır, banka hesapları şirketin hesabı sayılır ve gerektiğinde el konulur diye anlıyorum.
c) HAMİLİNE çek ancak hamiline çek hesap ve defteri ile kullanılır. Normal çekin hamiline düzenlenmesi yasaktır. Normal çekin hamiline tanzimi halinde, bankalar bunu tesbit tarihinden itibaren bir hafta içinde Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirecektir.
Kanun koyucu bu hükümlerle çekin ödenmesi veya ödenmemesini düzenlerken bankayı da sorumluluk altına sokmaktadır.
Bankalar, çek karnesi vermeden önce biraz daha daha fazla düşüneceklerdir. Eğer, bankalar çek bedelinin ödenmesini garantiye almazlarsa büyük mali sorumluluk altına gireceklerdir.
Akçakoca Yeminli Mali Müşavirlik