Ekohaber’in 18. inci başarı ve önderlik yılını
Bursa, 28.Mart.2013
KATMA DEĞER VERGİSİ İADELERİNDE KARMAŞA
Ülkemiz vergi sisteminde çok etkin bir bilgisayar sistemi kullanılmaya başlandı. Türkiye e-devlet sistemini başarıyla uygulayan önde gelen ülkelerden biri oldu. Bu uygulamalarla vatandaş olarak da gurur duymaktayız.
Bu arada ihracatımız 2012 yılında 150 milyar dolarlar civarında oldu. 2023 hedeflerimiz en az 500 milyar dolar olacak. Ülke olarak, firmalar olarak, fertler olarak dünyadaki ilk 10 ülke arasına girebileceğimize inancımız artıyor, göğsümüz kabarıyor, elbirliği ile çalışıyor ve daha da fazla çalışmak istiyoruz.
İhracat deyince, dünyadaki ve bizdeki uygulamalara bakıyoruz. Maalesef ülkemizde ihracat teşvikleri günden güne azalmış, serbest bölgelerde üretim hemen hemen tamamen durmuştur. Sonuçta, üretici ve ihracatçıyı ilgilendiren en önemli teşvik diyebileceğimiz şey, yüklenilen katma değer vergilerinin iadesidir.
Dünyadaki kolaylaştırılmış tatbikata aykırı olarak, Türkiyede ihracatta kdv iadesini almak firmalar için bir ölüm, kırk katır mı kırk satır mı haline gelmiştir.
Hayali ihracat olaylarından sonra maliye 84 sayılı kdv genel tebliği ile güzel diyebileceğimiz düzenlemeler yapmış ve daha sonra da elektronik bir inceleme sistemine geçmiştir. Sistem o kadar güzel kurulmuştur ki, kdv iadesi isteyen firmanın 2-3 veya 4 altına kadar derhal ve saniyeler içinde inilmektedir.
Kısa adı ile MERAK olarak bilinen Merkezi Risk Analizi ve Katmanlaştırma Modeli bilgisayar programının amacı; riskli mükellefleri, mükelleflerin gerçek verileri üzerinden, istatistik analizler ve matematiksel yöntemlerle seçerek merkezi vergi denetim planlamasını yapmaktır. Aynı sistem KDV iadesinde de kullanılmakta olup ilk kullanıldığında herkesin memnun olduğu bir sistemdi.
Sistemin kullanılması ile, artık hayali ihracat yapmak öyle kolay bir olay halinden çıkmıştır. Çıkmıştır ama bu defa da elektronik sistemden dolayı, memurlar korkar hale gelmiş, görevini yapmaktan çekinmeye başlamışlar, yetki kullanmaktan vazgeçmişler ve bugünlere gelindiğinde sistem nerede ise kilitlenir hale gelmiştir. Oysa sistemin amacı, işleri kolaylaştırmaktı. Türkiye’de kullanılmasında ise zamanla sistemi kilitleyici etkisi çoğaldı.
Merak sisteminin tatbikatı bana meşhur bir eseri hatırlattı. George Orwell’in KORKUNÇ 1984 VEYA 1984 kitabını. O kitapta büyük ağabey, her şeyi denetler, herkesi gözetler, herkesten haberi olur ve herkes, bir hareket yaparken korkar, çekinir, insiyatif kullanamaz.
Türkiye’deki MERAK SİSTEMİ de memurları korkutmuş, insiyatif kullanamaz hale getirmiştir. Buna en kısa zamanda bir çare bulunması gerekmektedir.
1. Bu sistemle ilgili olarak, haklarında sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge yani (naylon fatura) kullananların kdv iadesi tabii ki verilmeyecektir, engellenecektir. Ancak, genel esaslara dönüş diye bir kavram vardır. Cezalar ödenmiş veya teminat gösterilmişse veya yargı kararı ile kalkmışsa, genel esaslara dönülmüş olacak ve ihracatçının kdv si hiçbir pürüz çıkarılmadan verilecektir.
2. Fakat doğrudan mal ve hizmet temin edilen safhadan önceki safhalarda bulunanlar hakkında olumsuz rapor veya tesbit bulunanlara da bu hükümler hemen hemen aynen tatbik edilmektedir. Burada özellikle, doğrudan mal ya da hizmet temin ettiği safhadan önceki safhalardaki mükellefler hakkında olumsuz rapor bulunan ancak kendileri veya doğrudan mal ya da hizmet temin ettiği mükellefler hakkında olumsuz rapor veya tesbit bulunmayan mükelleflerin iade talepleri, olumsuz raporlarda iade talebinde bulunanlarla ilgili olarak bir sorumluluk öngörülmemesi halinde genel esaslara göre yerine getirilir hükmü dikkate alınmamaktadır.
3. Yine hakkında olumsuz rapor bulunandan mal veya hizmet alışının ilgili olduğu vergilendirme döneminden sonra, iade talebinde bulunanlara mal veya hizmet temin eden mükellefin verdiği beyannamelerden birisinde ödenecek katma değer vergisi beyan etmiş olması halinde, bu dönemden sonraki alışlara ilişkin iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir hükmü de bulunmaktadır.
4. Yukarıdaki hükümler göz önünde bulundurulmadan, Merak sistemindeki en ufak bir olumsuzlukta, ilgili memur derhal ödemeye dair özel amaçlı rapor istemekte, bu rapordan sonra sisteme yeniden girmekte, bu defa yine bir olumsuzluk çıktığında, bu olumsuzlukla ilgili olarak yukarıda 2 ve 3. maddede belirtilen hususları göz önüne almayarak tekrar özel amaçlı rapor istemekte, …… bu istekler sisteme her girişte devam etmekte ve bir haftada biten inceleme bazen 8-9 ay sürmektedir.
Merak sisteminin kurucuları ve uygulayıcıları olan sevgili devlet görevlileri, lütfen sisteminizi bir daha inceleyin, kanun, tebliğ, tüzük ve yönetmeliklerin sizlere verdikleri yetkilerinizi mükellefin lehine kullanmayı deneyin, unutmayın onlar MİLATTAN SONRA İKİNCİ BİN YILIN KAHRAMANLARI ‘dır, ülkemizin dünyada 10.uncu büyük ülke olması , 500 milyar dolar ihracat ve 50.000 dolar fert başına milli gelire ulaşması için sizin de katkılarınız gerekmektedir. Sizin katkılarınız, inisiyatif kullanmak, kolaylık göstermek ve görevinizi ülkeniz için gerektiği şekilde yapmanızla olacaktır.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Not: Ekohaber bu sayımızla 18 yaşında oldu. Ekohaber’in 18 inci yaşında ülkemizin KDV iade sistemindeki aksaklıklardan bahsetmek istemezdim. Ama, yazımızda belirtilen hedeflere ulaşılması için bu yazımızı yayınlamakla, hele hele yazımızın ilgilileri harekete geçirmesi halinde Ekohaber, şimdiye kadar olduğu gibi görevini fazlası ile yerine getirmiş olacaktır. Nice uzun yıllara Ekohaber, Tahsin ve Yılmaz Ardıç ve değerli Ekohaber çalışanları ve yazarları.