TARIMSAL KESİNTİ UYGULAMASI
Gerek işverenler ve gerekse onların muhasebesini yürüten SMMM. Ler müstahsil makbuzu ile tarımsal ürün alımlarında, eski adı ile bağ-kur yeni adı ile SGK kesintileri yapıldığını hatırlayacaklardır.
Tarımsal kesinti programı; tarımsal faaliyette bulunanların prim borçlarını sattıkları tarımsal ürünlerin tutarlarından kesinti yapılarak ödemesine imkan veren bir sistemdir.
01/03/2013 tarihİ ve 28574 No.lu Resmi Gazete’de yayımlanan Tarımsal Faaliyette bulunanların prim borçlarının sattıkları tarımsal ürün bedellerinden kesinti yapılmak sureti ile tahsil edilmesine dair tebliğ 01.04.2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Tarımsal kesinti programına göre yukarıda belirtilen tebliğin geçici 2. Maddesinde
a.Gerçek ve tüzel kişiler,
b. belge veya bilgileri elektronik ortamda göndermekle zorunlu tutuluncaya kadar,
c. bir ay içinde yapacakları kesintiler için örneği tebliğde ek-1’de yer alan Kesinti Bildirim Listesini düzenlerler
d.ve Kurum hesaplarına yaptıkları ödemelere ilişkin belgelerin birer fotokopisini veya suretini söz konusu Kesinti Bildirim Listesine ekleyerek takip eden ayın son iş günü mesai bitimine kadar zirai gelir vergisi kesintisi ile ilgili muhtasar beyannamelerini vermekle yükümlü oldukları vergi dairelerinin bulunduğu illerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine verirler” hükmüne yer verilmiştir.
Görüldüğü gibi, tarımsal kesinti programı, tam ilkbahar mahsulünün alındığı sürede başlamış ve tatbikatçılar daha ne olduğunu anlayamadan, veya diğer bir tabirle yaz mahsulünün alındığı tarihte, SGK.nın 02.07.2013 tarih 2013-27 sayılı genelgesi ile tarımsal kesinti uygulamasında e-kesinti uygulamasına geçilmiştir.
2013-27 sayılı tarımsal kesinti uygulaması genelgesindeki uygulamanın ana hatlarını belirtmeye çalışacağız.
NEDEN TARIMSAL KESİNTİ:
5510 sayılı Kanunun “Primlerin ödenmesi” başlıklı 88 inci maddesinin 12 nci fıkrasında;
“4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını, sattıkları ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek şartıyla %1 ila %5 oranları arasında olmak üzere kesinti yapılmak suretiyle tahsil etmeye Kurum yetkilidir denilmiş ve kurum bu yetkisini yayımladığı yönetmeliklerle kullanmıştır.
Çıkarılan yönetmeliklerde tarımsal kesinti yapacak olanlar, kesinti oranı, kesinti sorumlusu ve e kesinti gibi konular düzenlenmiştir.
KESİNTİ ORANI NE KADARDIR?
Kesinti yapmakla yükümlü olanlar, tarımsal faaliyette bulunanlardan aldıkları ürün bedelinin brüt tutarı üzerinden prim borçlarına mahsuben ve borç tutarını geçmemek şartıyla 01.01.2014 tarihine kadar %1, daha sonraki tarihlerde ise %2 oranında kesinti yapacaktır. Tarımsal kesinti işlemlerinde müstahsil makbuzunun düzenlendiği tarihte geçerli olan kesinti oranı dikkate alınır.
TARIMSAL KESİNTİ YAPACAK OLANLAR:
a) Kamu kurum ve kuruluşları ile kamuya ait ticari işletmeler
b) Kamu iktisadi teşebbüsleri
c) Sair kurumlar (kooperatif, birlik ve diğer kurumlar)
d) Ticaret şirketleri
e) İş ortaklıkları
f) Dernekler
g) Vakıflar
h) Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri
ı) Zirai kazançlarını, bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler
i) Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı
*Yukarıda belirtilenlerden prim borcu sorgulamasından sonra prim borcu olanların sattıkları ürünün brüt tutarı üzerinden prim borcunu geçmeyecek şekilde kesinti yapılacaktır.
*Yapılan sorgulama sonucu prim borcu olmayanlar, yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olanlar, sigortalı olanlar, emeklilik, yaşlılık ve malullük aylığı bağlanmış olanlardan kuruma başvurarak TARIMSAL KESİNTİ MUAFİYET BELGESİ almış olanlardan tarımsal kesinti yapılmaz.
KESİNTİ YAPACAK OLANLARIN TESCİLİ VE ŞİFRE VERİLMESİ
Kurum tarafından yukarıda belirtilen kesintilerin kolayca yapılabilmesi ve kuruma eksiksiz, yanlışsız, zamanında ve doğru olarak bildirilebilmesi için e-Kesinti bilgisayar programı hazırlamış ve kullanıma açılmıştır.
Tarımsal ürün satın alan gerçek ve tüzel kişiler, yazımızda bahsi geçen 2013 – 27 sayılı SGK genelgesindeki esaslara göre E-ŞİFRE ALMALI ve e-Kesinti yapmalıdırlar.
CEZALAR:
a. Kesinti yapmak zorunda olduğu halde kesinti yapmayan
b. Yaptıkları kesinti tutarlarını süresi içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirmeyen
c. Kesinti Bildirim Listesini süresi içinde göndermeyenler için
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi uyarınca işlem yapılır ve Kesinti sorumlularına idari para cezası uygulanır. 2013 yılında uygulanacak idari para cezası 182 (Yüzsekseniki) liradır. 15 gün içinde Peşin ödeme halinde %25 indirim yapılarak cezanın %75 i tahsil edilir.
Süresi içinde yatırılmayan kesinti tutarları için ayrıca faiz uygulanır. Uygulanacak faiz oranı KANUNİ FAİZ ORANI olup hesaplanmasında MOSİP programı içindeki faiz hesaplama modülü kullanılacaktır.
Halen Kanuni Faiz Oranı Yıllık %9 dur.
TARIMSAL KESİNTİ YAPANLARIN HUKUKİ VE CEZAİ SORUMLULUĞU
Tarımsal kesinti yapmakla görevli olanlar, gerçek kişilerin kendileri, kamu kurum ve kuruluşlarının tahakkuk ve tediye ile ilgili görevlileri, tüzel kişilerin yönetim kurulu üyeleri, üst derecedeki yönetici ve yetkilileri ile kanuni temsilcileri müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.
Kesinti yaptığı halde kuruma ödemeyenlerden, 1/10/2008 tarihine kadar kanuni faiz uygulanacak, bu tarihten itibaren 5510 sayılı SGK kanununun 89.uncu maddesine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulaması yapılacaktır. Yani 01/05/2010 tarihine kadar aylık %3, bundan sonra aylık %2 oranında gecikme zammı hesaplanır. Günlük bazda faiz hesaplamasında ise devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizinin bileşik bazda hesaplanması esas alınacaktır.
Görüldüğü gibi cezalar da oldukça sert ve fazladır. Bu sebeple tarımsal kesinti uygulaması dikkatle tatbik edilmelidir.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir