Bursa, 28.08.2003
DEVLET ŞİRKETLERİ VE HAKSIZ REKABET
Geçenlerde devletin sahip olduğu Anonim Şirketlerden birinin faturasındaki ibare dikkatimi çekti. “ Müessesemiz V.U.K. yönetmelik hükümlerine tabi değildir.”
Merak bu ya. Hem de mesleki merak. Araştırmaya başladım. İlgili Devlet A.Ş. ile de görüştüm. Şunları tesbit ettim.
1- 1- Genel ve Katma Bütçeli İdarelere, İl Özel İdarelerine, Belediyeler ve Köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri hakkında Kanun hükmünde kararnamenin 2. maddesinde tanımı yapılan teşebbüs, teşekkül, kuruluş, müessese, bağlı ortaklık, iştirak ve işletmeler bu dediğimi uyguluyor.
2- 2- Yukarıda sayılan bu kuruluşlar A.Ş. bile olsalar kendilerini devlet işletmesi ve elemanları da kendilerini devlet memuru sayıyor. Çıkan tebliğler, yasalar kendilerini ilgilendirmiyor. Onlar “ Genel Müdürlük ” ten gelen tamim ve emirleri bekliyorlar.
3- 3- Söz konusu kuruluşlar 02.02.1985 tarih ve 18654 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “V.U.K. uyarınca Vergi Mükellefleri tarafından kullanılan belgelerin basım ve dağıtımı hakkında yönetmelik” kapsamı dışında bırakılmıştır.
Yine bu kuruluşlar 1984 yılında yayımlanan (159) sayılı V.U.K. genel tebliğine göre vergi mükellefleri tarafından kullanılan belgeleri anlaşmalı matbaalara bastırmak veya notere tasdik ettirmek zorunda değillerdir.
4- 4- Ancak bu kuruluşlar, tasdik mecburiyetine tabi olmaksızın Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerine göre belgelerini düzenleyeceklerdir.
5- 5- V.U.K. mükerrer 227. maddesine göre 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi olan Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile bunlara ait müesseseler hakkında Yeminli Mali Müşavirlerin tasdiklerine ait hükümler uygulanmaz.
Yaptığım inceleme sonucunda yukarıda belirttiğim hükümleri tesbit ettim.
Sonra şunları da gördüm. Kendilerini devlet dairesi sayan bu A.Ş. ler, tasdiksiz fatura kullanıyor. Gerekirse bu faturaları değiştiriyor. Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, sizin her ayın 25’inde vereceğiniz Katma Değer Vergisi beyannemasi onları ilgilendirmiyor.
Bu sebeple ihbarnameler gelmeyebiliyor, geldiği takdirde bir yanlışlık yapılmışsa ve siz bu yanlışı iade faturası ile düzeltmeye çalışıyorsanız, sizin faturanızı kabul etmiyorlar. Hemen size düzeltilmiş yeni bir fatura verebiliyorlar.
Bu uygulamalar bence çok TUHAF. Bu uygulamaların neticesi olsa gerek, son zamanlarda Elektrik fatura vurgunu, elektrik okuma vurgunu, doğalgaz vurgunu, ekmek vurgunu v.s. gibi gazete haberlerini okuyoruz.
Sonuca gelelim.
a) a) Bir ülkede, bir yasa ya herkese uygulanır ya da uygulanmaz.
b) b) Devlete ayrı yasa, halka ayrı yasa olmaz.
c) c) Yasalara tabi olmayan veya sırf kendileri için özel yasaları olan şirketler ile diğer özel sektör şirketleri nasıl rekabet edecek?
d) d) Bu özel yasalara tabi şirketler diğer şirketleri rekabet edemez hale getirir ve yıkar.
NETİCE OLARAK; benim düşünceme göre, yasaların ayrı tatbik edildiği böyle devlet şirketleri olmaz. Bu devlet şirketleri de özel yasalara değil, genel yasalara tabi olmalıdır.
Rekabet olacaksa aynı kulvarda olmalıdır. Ancak bu şekilde verimliliğe ulaşılır. Yolsuzlukların önü alınır. Yasalar herkese aynı şekilde tatbik edilmelidir.
Devlet şirketleri de basiretli bir tüccar gibi yasalara uygun yönetilmeli, yönetici ve elemanlar, yasaya uymazsa işsiz kalacağını bilmelidir.
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR
CEVDET AKÇAKOCA