Bursa; 09.05.2008
DÜNYA GIDA KRİZİ ve KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ
Son zamanlarda gerek dünyada ve gerekse ülkemizde birdenbire gıda krizi ve genetiği değiştirilmiş organizmalar (gdo) tohumlar gündeme geldi. Bu konular 18 inci yüzyılda Malthus teorisiyle dünya gündemine gelmişti.
Malthus Teorisi
1766-1834 yılları arasında yaşamış olan Thomas Malthus çağında bir teori ortaya koymuştu. Bu teori Malthus teorisi ismi ile anılan bir nevi kıyamet teorisidir.
Teoriye göre Dünya nüfusu geometrik olarak yani 1-2-4-8-16-64... şeklinde artar.
Gıda üretimi ise matematiksel olarak yani 1-2-3-4-5-6.... şeklinde artar.
Dünya nüfusu 25 yılda bir ikiye katlanır. Sonuç olarak başlangıçta bir kişiye bir kg. yiyecek düşüyorsa 200 yıl sonra bu yiyecek 9 kg. olur, oysa bu yiyeceği paylaşacak kişi adedi 235 olacaktır.
Bu teori bugüne kadar geçerli olamamıştı. Çünkü, nüfus her ne kadar artıyorsa da hem yapılan devrimler, hem tarım sahalarının artışı, hem de gıda ürünlerinin genetiği ile oynanarak gıda üretimi artmıştı.
GDO
Genetiği değiştirilmiş organizmalar cümleciğinin kısaltılmışı olan bir kavramdır. İnsanoğlu, gerek bitkiler ve gerekse canlıların organizmalarına müdahale etmeyi eskiden beri düşünmüştür. Bunun edebiyattaki örneği “Kaptan Moro’nun adası” isimli eserdir ve benzerleridir. Bilhassa gıda ürünleri, tahıl, hububat, meyve ve sebzelerde bitkilerin DNA’sı ile oynanmış ve bunların verimliliği artırılmıştır. Canlı organizmaların değiştirilmesini buraya almıyorum.
Son zamanlarda, GDO’ların iyi olmadığı, ülkeyi yabancılara bağlı hale getirdiği gibi fikirler ileri sürülmeye ve (gdo)’lardan vazgeçilmesi için çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.
Ülkemiz
Ülkemizde de son yıllarda gerek tohumda dışa bağlılık ve gerekse doğuda üretimin durması ile gıda üretimi ülkemize yetmemeye başlamıştır. Bu sebeple, devlet de gıda üretimini artırıcı tedbirler almaya başlamıştır.
Bunlardan biri de “Kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesidir.”
Bu çerçevede verilen destekleri sırasıyla açıklayalım.
Bu açıklama tebliğin diliyle ve tebliğden alıntılarla aynen yapılacaktır.
Tarıma dayalı yatırımların desteklenmesi:
Bu konudaki tebliğ 29.04.2008 tarih ve 26861 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Tebliğ, kırsal alanda ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlamak için, gerçek ve tüzel kişilerin ekonomik faaliyete yönelik yatırımları ile basınçlı sulama sistemlerinin geliştirilmesi amacıyla yapılması gerekenlere ilişkin hususları kapsamaktadır.
Tarıma dayalı yatırımlardan desteklenenler:
a) Ekonomik yatırımlar,
b) Basınçlı Sulama Sistemi yatırımları.
a) Ekonomik yatırımlar destekleme programı yatırım konuları içinde:
1) Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik
a) Yeni yatırım tesislerinin yapımı
b) Mevcut faal olan veya olmayan tesislerin kapasite artırımı ve teknoloji yenilenmesine yönelik yatırımlar,
c) Kısmen yapılmış yatırımların tamamlanmasına yönelik yatırımlar,
ç) Alternatif enerji kaynakları kullanan seraların yapımına yönelik yatırımlar,
desteklenir.
(2) Ekonomik yatırımlar programı kapsamında tarımsal ürünlerin üretimine yönelik bir hibe desteği verilmez.
(3) Tarımsal ürünlerin işlenmesi kapsamında, başka bir yatırım tesisinde ilk işlemesi yapılan mamul ürünün ikincil işlenmesine ve paketlenmesine yönelik yatırım teklifleri hibe desteği kapsamında değerlendirilmez. Sert kabuklu meyveler bu madde kapsamında değildir.
(4) Yatırımcılar bu Tebliğ kapsamında ekonomik yatırım konularında ülke genelinde sadece bir tek proje başvurusunda bulunabilir.
(5) Kısmen yapılmış tesislerin tamamlanmasına yönelik başvuruların hibe desteği kapsamında değerlendirilebilmesi için, mutlaka başvuruya söz konusu olan yatırımın orijinal amacıyla aynı ve yasal izinlerinin alınmış olması gerekir.
(6) Tebliğ kapsamında bulunan konularla ilgili tarımsal faaliyetlere yönelik yapılmış veya yapılacak tesislerde kullanılmak üzere, alternatif enerji kaynaklarından jeotermal, biyogaz, güneş ve rüzgar enerjisi üretim tesisleri hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
b) Basınçlı sulama sistemi yatırımları
(1) Basınçlı sulama sistemi yatırım konuları, kamu kurumlarınca yapılmış mevcut sulama tesislerinin basınçlı sulama tesisine dönüştürüldüğü, toplu basınçlı sulama tesisi yatırımlarına yönelik proje başvurularını kapsar.
(2) Basınçlı sulama sistemi yatırımları kapsamında yeni sulama tesisi yapım projelerine hibe desteği verilmez. Su kaynağından suyun alınması amacıyla tesis edilecek su alma yapıları ve yeni kuyu açılması faaliyetini kapsayan proje başvuruları kabul edilmez.
(3) Basınçlı sulama sistemi yatırımları hibe proje başvuruları kapsamında, mevcut sulama tesislerinin mutlaka daha önceden projelendirilmiş olması, yer altı suyu kaynaklı proje alanlarında ise planlama ve fizibilite raporları oluşturulmuş ve suyun kullanımına yönelik olarak Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden uygun görüş yatırımcılar tarafından başvuru tarihinden önce alınmalı ve proje başvuruları ile birlikte ibraz edilmelidir.
(4) Basınçlı sulama sistemi yatırımları hibe proje başvuruları kapsamında, enerji nakil hattı, trafo, motopomp ve tarla içi malzeme ve ekipman alımlarına hibe desteği verilmez. Yatırım proje teklifleri, toplu basınçlı sulama tesisi için, su kaynağından tarla başına kadar yapılacak su dağıtım ve iletim boru hatları, gerekli sanat yapılarının inşası ve inşaat işleri kapsamında yapılacak mal alımlarını içerir.
(5) Basınçlı sulama sistemi yatırımı kapsamında yatırım proje tekliflerinin, köy halkının çoğunluğuna hizmet götürmesi amaçlanmalıdır.
Uygulama illeri
Program çerçevesinde 81 ilde yapılacak yatırımlar için başvurular kabul edilir.
Yatırım süresi
Yatırım projeleri, hibe sözleşmesi imzalandıktan sonra onsekiz ay içinde tamamlanır. Bu süre içinde tamamlanamayan projeler yatırımcı tarafından kendi ayni katkısı ile altı ayı aşmamak üzere il müdürlüğünce verilecek süre içinde tamamlanır.
Ekonomik yatırımlar destekleme programı için başvuru sahiplerinde aranacak özellikler:
(1) Proje başvuruları gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılır.
(2) Başvuru sahibi gerçek ve tüzel kişilerin Bakanlık tarafından oluşturulan çiftçi kayıt sistemine veya Bakanlık tarafından oluşturulmuş diğer kayıt sistemlerine son başvuru tarihinden önce kayıtlı olması gerekir.
(3) Başvuru sahibinin, yatırım ilinde yerleşik olması zorunlu değildir.
(4) Ekonomik faaliyetlere yönelik yatırım proje tekliflerinde, proje sahipleri kendi paylarına düşen ve hibeye esas proje toplam tutarının % 50 si oranındaki katkı payının finansmanını kendi öz kaynaklarından temin etmekle yükümlüdür.
(5) Yatırım tutarının hibe desteği kısmı, kamu kaynakları kullanılarak karşılandığı için gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanması gereken katkı payının finansmanının tamamında kamu kaynakları kullanılmaz. Yatırımcılar yatırım yerine ipotek koydurmamak kaydıyla sübvansiyonlu kredi ve vergi teşviklerinden yararlanabilirler. Ekonomik faaliyetlere yönelik proje konularına başvurabilecek gerçek ve tüzel kişilerin idari ve mali açıdan tamamen kamudan bağımsız olması gerekir.
(6) İl özel idaresi ve belediyeler gibi kamu kurum ve kuruluşları, bunların vakıf, birlik benzeri teşekkülleri ile bunların içinde bulunduğu ortaklıkların başvuruları program kapsamında değerlendirilmez.
Başvuru sahibi tüzel kişilerde aranacak özellikler
(1) Bireylerin bir araya gelerek başvuru son tarihinden önce oluşturdukları;
a) Kollektif şirket, limited şirket ve anonim şirket şeklinde kurulmuş olan şirketler ve bunların aralarında oluşturdukları ortaklıklar,
b) Vakıflar,
c) İlgili kanunlara göre kurulmuş olan tarımsal amaçlı kooperatifler, birlikler ile bunların üst örgütleri, ekonomik yatırımlar destekleme programı yatırım konularına tüzel kişilik olarak başvurabilirler.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen kuruluşlar, kuruluş tüzüklerinde/ana sözleşmelerinde belirtilen çalışma konuları ile ilgili yatırım konularına başvurabilir.
(3) Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen kuruluşların, proje başvurusu, ortaklık kurulması, hibe sözleşmesi imzalanması ve uygulamaların gerçekleştirilmesi konularında yetkili kurullarından son başvuru tarihinden önce yetki almış olması ve bu yetki belgesini proje başvurularında ibraz etmiş olmaları gerekir.
Basınçlı sulama sistemi yatırım projelerine başvurabilecek kurum ve kuruluşlar
(1) Mevcut sulama tesislerinin basınçlı toplu sulama tesisine dönüştürülmesine yönelik iyileştirme ve geliştirme yatırım konularına sulama kooperatifleri ve köylere hizmet götürme birlikleri tüzel kişilik olarak başvurabilirler.
(2) Basınçlı sulama sistemi yatırımlarını destekleme programı kapsamındaki yatırım proje tekliflerinde, proje sahibi tüzel kişilikler kendi paylarına düşen ve hibeye esas proje toplam tutarının %25’i oranındaki katkı payının finansmanını temin etmekle yükümlü ve sorumludur. Proje sahipleri tarafından, bu husus proje başvuruları sırasında açıklanır ve finans kaynaklarına ilişkin taahhütname veya destekleyici dokümanlar proje başvurularına eklenir.
Ekonomik yatırım konularında yatırım tutarı ve destekleme oranı
(1) Ekonomik yatırımlar destekleme programı yatırım konuları proje tekliflerinde hibeye esas proje tutarı, gerçek kişi başvuru tekliflerinde 100.000 Yeni Türk Lirasını, tüzel kişi başvuruları için ise 500.000 Yeni Türk Lirasını geçemez.
(2) Hibeye esas proje tutarının % 50 sine hibe yoluyla destek verilir.
(3) Proje bütçesi KDV hariç hazırlanır.
(4) Proje toplam tutarının; gerçek kişi başvuru tekliflerinde 100.000 Yeni Türk Lirasını, tüzel kişi başvuruları için ise 500.000 Yeni Türk Lirasını aşması durumunda, artan kısma ait işlerin proje sahiplerince ayni katkı olarak finanse edilmesi ve yatırım süresi içerisinde tamamlanması gerekir. Bu durumun hibe başvurusu ile beraber taahhüt edilmesi şarttır.
(5) Küçük ve orta ölçekli ekonomik faaliyetlere yönelik yatırım tesislerinin gerçekleştirilmesinin desteklenmesi amaçlandığından, başvuruda belirtilen proje toplam tutarı, yatırım konusunun tam olarak gerçekleşmesini sağlamalıdır.
Basınçlı sulama sistemi projeleri yatırım tutarı ve destekleme oranı
(1) Köylere hizmet götürme birlikleri ile sulama kooperatiflerince; Bakanlık tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak kabul edilen mevcut sulama tesislerinin basınçlı sulama sistemi tesisine dönüştürülmesine yönelik yatırım proje tekliflerinde, hibeye esas proje tutarı 500.000 Yeni Türk Lirasını geçemez.
(2) köylere hizmet götürme birlikleri ile sulama kooperatiflerince hazırlanan projelere hibeye esas proje tutarının % 75’ine hibe yoluyla destek verilir.
(3) Proje toplam tutarının; 500.000 Yeni Türk Lirasını aşması durumunda, artan kısma ait işlerin proje sahiplerince ayni katkı olarak finanse edilmesi ve yatırım süresi içerisinde tamamlanması gerekir. Bu durumun ilgilisi tarafından başvuru ile beraber taahhüt edilmesi şarttır.
(4) Proje bütçesi KDV hariç hazırlanır.
Proje Hazırlanması
Proje hazırlanması, hibe desteği gider esasları söz konusu 29.04.2008 tarih ve 26861 sayılı Resmi Gazetedeki 19 sayılı tebliğde belirtilmiştir.
Başvurular
29.04.2008 tarihinden itibaren 90 gün içinde yani 28.Haziran.2008 tarihine kadar tebliğe göre hazırlanan proje teklifleri ile İl Tarım Müdürlüklerine başvurulacaktır. Bu konudan yararlanmak isteyenler gecikmeden bulundukları illerin “İL TARIM MÜDÜRLÜKLERİ” ile hemen görüşmelidirler.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca