12.Ağustos.2007 Pazar günkü gazetelerden birinde bir haber başlığı. “Doğalgazla cepleri para doldu”
İşte, size yanıltıcı, yönlendirici ve iz bırakacak bir haber başlığı. Daha sonra haberden iz bırakan satırlardan bazılarını da aşağıya alalım.
“2007’nin ilk 7 ayında Türkiye’nin elektrik ihtiyacının %47,5’i doğalgazdan sağlandı. Elektriği devlete en düşük (11) ykr’den satan doğalgazla elektrik üreten şirketler bu dönemde para basıyor.”
“Kamunun iki katı fiyat”
“Temmuzda patlama oldu”
İlk 7 ayda doğalgazın payı %47,5’e çıktı.
Üreticiler Üretim Payı
KWh %
EÜAŞ 43.685 39,8
Eüaş ve ort. 9.825 9,0
İHD 2,513 2,3
Mobil 92 0,1
Otoprodüktör
Ve grupları 8.968 8,2
Yap işlet 26.038 23,6
Yap işlet devret 8.468 7,7
Üretim Şirketi 10.038 9,2
Üretim Toplamı 109.627 100.00
Haberi bu haliyle okuduğunuzda, vay vay diyorsunuz. Gene ülkeyi soyuyorlar. Hortumluyorlar. Vay vay; hemen seçimden sonra soygun mu başladı?
Oysa kazın ayağı öyle değil. Rakamların takdim şekli size yukarıdakileri düşündürüyor. Gelin bir de hakiki durum ve yorumu nedir?
Ona bakalım.
Önce yukarıdaki tabloyu bir de biz inceleyelim ve bazı eklemeler yapalım.
Üretim Üretim Payı
Kaynağı Kwh %
Fuel Oil 3.511 3,20
Motorin 7 0,01
Taşkömürü 1.785 1,63
İthal Kömür 6.365 5,81
Linyit 21.743 19,84
Doğalgaz 52.363 47,78
Jeotermal 95 0,09
LPG 293 0,27
Nafta 577 0,53
Biogaz 27 0,02
Diğerleri 61 0,06
Termik Santral
Üretim toplamı 86.827 79,22
Barajlardan 20.929 19,10
Akarsu 1.670 1,52
Rüzgar 175 0,16
109.601 100.-
Bu tabloda görüldüğü gibi Türkiyedeki elektrik enerjisinin %47.78’i doğalgazdan elde ediliyor. Doğalgaz olmasaydı, doğalgazlı santraller kurulmamış olsaydı şimdi elektriksiz kalmıştık. Bunun lamı cimi yok.
Doğalgazla
Üretilen elektrik Kwh Maliyeti ykr
Yap işlet 20.450 11 ykr
Yap işlet devret 6.482 13 ykr
Üretim şirketi 12.412 8 ykr
Otoprodüktör ve grubu 4.297 14,5 ykr
Serbest üretim santrali 8.722 8 ykr
Toplam 52.363
Devletin Maliyeti
(Diğer üretimde) - 6 ykr
Bu tabloyu da eklediğimizde; yukarıda yazımızın başlığını ve ilk paragraflarını teşkil eden haber şu şekli alıyor olacaktır.
Otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarının
Toplam elekrik üretimi 4297 kwh
Toplam üretimde yüzdesi 3,92
İşte bu %3,92 lik üretimde bulunan şirketler 8 ykr. yerine 14 – 15 ykr. dan devlete elektirk satıyormuş.
1- Devletin ürettiği elektrik maliyeti 8 ykr. mı? Yoksa bunun içinde amortisman maliyeti var mı-yok mu? Amortisman maliyeti ilave edilirse maliyet 8 ykr’dan yukarı çıkar.
2- Otoprodüktör grubu santraller acaba kâr mı ediyor yoksa zarar mı?
İlk 500 firmadaki enerji şirketlerinin (2007 yılı) performansına bakalım.
İsmi Ciro K/Z
Akenerji 434.274 (-82,016)
Enerjisa 316.456 Açıklanmıyor
Entek 186.798 Açıklanmıyor
Aksa 143.672 4741
Ayen Enerji 134.731 11,319
Zorlu Enerji 294.023 Açıklanmıyor
Bis Enerji 209.666 Açıklanmıyor
Açıklanmayan Kâr/zarar rakamları zararlardır. Bu şirketler zarar ederken ve batmak üzere iken söz konusu yazıyı yazanlar nerede idi merak ediyorum.
Yazıyı yazanlar biliyor mu ki?
Bu şirketler 14-15 ykr. bedelle şimdilik ve sadece elektriğin olmadığı, az olduğu Temmuz-Ağustos aylarında satış yapıyorlar ve bu fiyatları yine devletin santralları belirliyor. Özel sektörün deklere ettiği değil, devletin belirlediği ve talep ettiği fiyatlar bunlar. Nitekim diğer aylarda fiyatlar nedir? Araştırdığınızda diğer aylar fiyatlarının çok daha düşük olduğunu görmektesiniz. Ayrıca devlet; bu şirketlerden piyasa işletim ücreti, sıfır bakiye ücreti ve kayıp bedelleri gibi ücretler almaktadır.
Sonuç olarak; .bu yazıyı yazmakta ki gayelerimi açıklamak isterim.
1- Otoprodüktörler ve grupları Türkiye üretim ve tüketiminin sadece %3,92 sini üretmektedir.
2- Bu grupların bütün üretim maliyeti toplam elektrik üretiminin %5’ini ancak bulmaktadır.
3- Söz konusu şirketler; Temmuz ve Ağustos ayı satışlarında iyi kâr etmektedir.
4- Eğer bu şekilde taraflı, yanıltıcı yayınlar yapılırsa bu şirketler elektrik üretiminden vazgeçebilir, veya vazgeçmek mecburiyetinde kalır.
5- Olan ülkeye olur, ülke elektriksiz kalır.
6- Bundan sonra enerji üretimine girilirken korkarak girilir. Nitekim daha önceki linç kampanyaları enerji yatırımlarını engellemiştir.
7- Devletin maliyeti olarak verilen 6-8 ykr. içinde genel üretim, genel işletme, amortisman ve finansman maliyetleri, özel sektöre göre çok azdır. Zira bu tesisler amortisman sürelerini doldurmuştur. Bu durumda maliyet karşılaştırması elma-armut kıyaslaması gibidir.
Taraflı bulduğum, yanıltıcı bulduğum bir yazıya karşılık benim araştırmamın sonuçları bu. Sürç-ü lisan ettikse affola.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca