Bursa, 08.Kasım.2007
İHRACAT SAYILAN TESLİMLER VE KDV İADE EDİL(E)MEMESİ
Modern dünyanın en son yasalarından biri olan yaratılan Katma Değer Üzerinden vergi alınması esasına dayanan Katma Değer Vergisi kanunu 25.10 1984 tarihinde 3065 sayı ile kabul edilerek 02.11.1984 tarih ve 18563 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Türkiye, ülkesi ve milletiyle 8-9 ay içinde bu yasaya uymuş, yasa halkın kabulüne mazhar olmuş , başlangıçta hiçbir aksaklık olmadan tatbik edilebilmiştir. Ancaaak, zamanla ülkenin dışa daha fazla açılması, yeni uygulamalar ve mevzuat arasındaki uyumsuzluklar ve anlayış farkları bazı konularda yasanın kabulündeki güzelliklere gölge düşürmüştür.
Maalesef, Maliye idaresi ile dışa açılmayı esas alan ihracat idaresi arasında büyük büyük uyumsuzluklar bulunmaktadır. Maliye idaresi, yasaları, gelir etkisini, vergi artırmayı ve şekli esas alan bir tatbikat yapmakta, ihracat idaresi ise nasıl ihracatı artırırım , dünyaya nasıl daha fazla açılırım, bu ülkeyi nasıl daha fazla dışa açılma yolu ile zengin edebilirim düşüncesi ile hareket etmektedir.
Maliyeci arkadaşlarımın hemen (biz ülkenin kalkınmasını, zengin olmasını veya dışa açılmasını istemiyor muyuz?) şeklindeki serzenişlerini duyar gibiyim. Tabii ki bunu demek istemiyorum. Anlayış farkından bahsediyorum. Bunu , bir işletmedeki muhasebe kısmı ( ki ben onları Maliyeden daha fazla maliyeci sayıyorum) ile pazarlama, satış , üretim ve ihracat bölümleri arasındaki anlayış farkı ile aynı buluyorum. Bir işletmede de muhasebe kısmı , yasalara kesin uygunluk, şekli uygunluk ister, onlar için kayıt nizamı ve bürokrasi esastır. Üretim, satış, pazarlama ve ihracat kısmı için ise bu fonksiyonlar esastır, muhasebe ve kayıt onları pek ilgilendirmez. Bu sebeple işletmelerde muhasebe kısmı (tıpkı Maliye Bakanlığının devletteki durumu gibi) pek sevilmeyen bir servistir.
Muhasebe servisi ne zaman sevilir bilir misiniz? Kar gösterdiği ve gerek elemanlara ve gerekse patronlara para verildiği zaman.
Neyse, bu konuyu geçelim de asıl konumuz olan ihracat sayılan teslimler ile bu teslimler karşısında KDV iade edilmemesi konusuna gelelim. (Yine de azıcık bürokrasi muhakkak ki daha iyidir diyorum)
Yukarıda belirttiğimiz 3065 sayılı KDV kanunumuz 11 ve 12 inci maddelerinde İHRACAT konusunu düzenlemiştir. Bu maddeleri aynen aşağıya alıyoruz.
Bu maddelerin aynen aşağıya alınması bazı okurlarımız için sıkıcı gelebilir, ancak meslek mensuplarımız ve okurlarımız bu mevzuatı da bundan sonraki yorumlarımız için dikkatle okumalıdır.
. Mal ve Hizmet İhracatı
Madde 11 - 1. Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır:
a)İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye''de verilen roaming hizmetleri,
b) Türkiye''de ikamet etmeyen yolcuların satınalarak Türkiye dışına götürdükleri malların teslimi anında Katma Değer Vergisi tahsil edilir. Ancak gümrükten malın çıkışı anında fatura veya belgenin ibrazında tahsil edilen Katma Değer Vergisi iade olunur.
Türkiye''de ikametgâhı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi, karşılıklı olmak kaydıyla iade edilir.
Maliye Bakanlığı iadeden faydalanacak mal ve hizmetler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir.
c) İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.
Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur.
İhracatın yukarıdaki şartlara uygun gerçekleştirilmemesi halinde, tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51''inci maddesine göre belirlenen gecikme zammıyla birlikte tahsil olunur. Ancak, ihraç edilmek şartıyla teslim edilen malların Vergi Usul Kanununda belirtilen mücbir sebepler nedeniyle ihraç edilmemesi halinde, tecil edilen vergi tecil edildiği tarihten itibaran 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48''inci maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte tahsil edilir.
İhracatın mücbir sebepler veya beklenmedik durumlar nedeniyle üç ay içinde gerçekleştirilememesi halinde, en geç üç aylık sürenin dolduğu tarihten itibaren onbeş gün içinde başvuran ihracatçılara, Maliye Bakanlığınca veya Bakanlığın uygun görmesi halinde vergi dairelerince üç aya kadar ek süre verilebilir.
Tecil veya terkin edilen bu vergiler hakkında ihracatçılar bakımından bu Kanunun 32''inci maddesi hükmü uygulanmaz.
İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilecek katma değer vergisi, ihraç edilen mala ilişkin imalatçı satış bedeline göre hesaplanan vergiden imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin düşülmesinden sonra kalan tutardan fazla olamaz.
İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilmesi gereken Katma Değer Vergisi, ihracat işlemlerinin tamamlanmasından sonra yapılır. İade veya tecil olunacak vergi miktarı, mükellefin ilgili dönem beyannamesinde yer alan bilgiler mukayese edilmek suretiyle hesaplanır.
2. Maliye ve Gümrük Bakanlığı, Katma Değer Vergisi tahsil edilmeden teslim edilecek mal miktarını; ihracatçı ve ihracatçıya mal teslim edenlerin her biri için, bir önceki yıl iş hacmi, cari yıldaki işlemler ve vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla gerekli görülen hallerde sınırlamaya ve bu istisnaların uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile istisnanın uygulanacağı asgari miktarları tespite yetkilidir.
İhracat Teslimi ve Yurt Dışındaki Müşteriler İçin Yapılan Hizmetler
Madde 12 - 1. Bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır:
a)Teslim yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalıdır.
b)Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da yurt dışındaki müşteriye gönderilmek üzere yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır. Teslim konusu malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içindeki firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi veya herhangi bir şekilde değerlendirilmesi durumu değiştirmez.
İhracat teslimi yapılacak yetkili gümrük antrepoları ile buralarda düzenlenmesi zorunlu belgeleri belirlemeye, konulacak mal miktarı ve cinsi ile bunların antrepoda bekleme sürelerine ilişkin olarak sınırlama getirmeye, Gümrük Müsteşarlığının görüşü alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Gümrük antreposuna konulan malın ihracatının belirlenen sürede veya şartlara uygun olarak gerçekleşmemesi veya tevsik edilememesi hallerinde; ziyaa uğratılan vergi, buna ilişkin olarak kesilecek ceza ve hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesinden katma değer vergisi iadesi alanla birlikte antrepo işleticisi de müteselsilen sorumludur.
2. Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgâhı, işyeri, kanunî ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir firmanın yurt dışında kendi adına müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade eder. Bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır.
a) Hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.
b) Hizmetten yurt dışında faydalanılmalıdır.
Katma Değer Vergisi kanununun ihracat teslimlerini düzenleyen maddeleri işte böyle. Yasa koyucu daha sonra ihracatın gerçekleşmesinin nasıl isbat edileceğini tebliğlerle düzenlemiştir.
Bir kere ihracatın gerçekleştiğinin isbatı, kesinlikle Gümrük Çıkış Beyannamesi şartına bağlanmıştır. Eğer gümrük çıkış beyannamesi olmazsa, o ihracat Maliye teşkilatınca kabul görmemekte ve KDV iadesine esas ihracat sayılmamaktadır.
Gümrük çıkış beyannamelerinde ihracatın gerçekleştiği tarihin belirtilmesi gerekmektedir. Daha önceleri gümrük çıkış beyannamelerinin teyidi konusu esastı ve bu teyid olayları sebebiyle birçok ihracatçı güç durumda kalmıştı. Neyse ki son düzenlemelerden sonra Gümrük VEDOP kayıtları devreye girmiş, gerek gümrükçü, gerek yetkili firma ve gerekse Vergi Daireleri GÜMRÜK VEDOP kayıtlarına ulaşmakta ve ihracatın yapıldığı konusundaki şekil şartları bu kayıtlardan kontrol edilebilmektedir.
Buraya kadar yazdıklarımızın sonucu : Katma Değer Vergisi Kanununa göre ihracat , bir malın yurtdışına veya yasada belirtilen yurtdışı sayılan yerlere çıkışının Gümrük Çıkış beyanmamesi veya Katma Değer Vergisi yasasında belirtilen evraklarla isbatı ile tamamlanmış sayılan bir işlemdir. Ancak , bu işlemin tamamlanmasından sonra İHRACATÇI BU MALA AİT YÜKLENİLEN KATMA DEĞER VERGİSİNİN İADESİNİ İSTEYEBİLİR.
Maliye Bakanlığının Katma Değer Vergisi kanununa göre ihracat tarifi böyle iken Dış Ticaret Bakanlığının tarifi nasıldır ? Onu görelim.
Dış Ticaret Müsteşarlığı ihracat 2000’1 sayılı tebliği ile ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç istisnası hakkındaki tebliğin 6. maddesinde ihracat ve ihracat sayılan satış ve teslimleri tarif etmiştir.
İhracat, bir malın veya değerin yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde fiili ihracatının yapılması ve kambiyo mevzuatına göre bedeleninin (bedelsiz ihracat hariç) yurda getirilmesini veya Müsteşarlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışları ifade eder.
İhracat sayılan satış ve teslimler ise , iç piyasada satışı ihracat sayılan ve vergi, resim ve harç istisnası ile ithalatta gümrük muafiyetinden yararlandırılan satış ve teslimleri ifade eder.
Demek ki, ihracat sayılan satış ve teslimler, ihracat mevzuatına göre bir takım muafiyetlerden yararlandırılma amacıyla düzenlenmiştir. Bir kere bunu bilelim.
İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetler şöyle sayılmıştır.
a) Yatırım Programında yer alan kamu yatırımlarından uluslararası ihaleye (yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olmak üzere) çıkarılanların ihalesini kazanan veya yabancı para ile finanse edilenlerin yapımını üstlenen firmaların;
1- Yerli firma olması halinde, uluslararası ihalelerde tamamı üzerinden, yabancı para ile finanse edilenlerde ise yabancı paraya isabet eden oranda yapılacak hizmet ve faaliyetler ile yerli imalatçı firmaların, mükerrer olmamak kaydıyla bahse konu işte kullanılmak üzere bu işin yapımını yüklenen firmaya üreterek yapacakları mal ve malzeme ile hizmet satış ve teslimleri,
2- Yabancı firma olması halinde, yabancı firmanın bu işte kullanacağı mal ve malzemeyi üreten yerli imalatçı firmaların (işi taahhüt eden firmalar dahil) yapacakları satış ve teslimleri,
3- Yerli ve yabancı firmaların ortaklığı şeklinde olması halinde, yerli firmaya kendi faaliyeti oranında, yabancı firmaya ise (a) bendinin (2) numaralı alt bendi çerçevesinde yerli imalatçı firmaların, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
b) 1- Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nca onaylanan Savunma Sanayii Projelerini üstlenmiş yerli imalatçı firmaların, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
2- Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nca Savunma Sanayii açısından önem arz ettiği belirtilen savunma araç ve gereçlerini üreten yerli imalatçı firmaların, ülkenin savunması ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
c) İmalatçılar tarafından üretilerek gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan satış ve teslimler (bu mağazalarda yapılan satışlar hariç),
d) 1- Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarını üreterek, Yatırım Teşvik Belgesi sahibi yatırımcılara teslim eden imalatçı firmaların satış ve teslimleri,
2- İmalatçıların, Müsteşarlıkça yayımlanan tebliğler eki yatırım malları listesinde belirtilen malları üreterek yurt içindeki satış ve teslimleri,
3- Yürürlükteki Yatırımlarda Devlet Yardımları Mevzuatı çerçevesinde CKD ithal edebilecek firmalara, ithal edebilecekleri söz konusu maddeleri yerli imalatçı firmaların yurt içinde üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılan yatırım malı ve sınai mamullerin ihalesini kazanan yerli imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
f) Ambalaj malzemesi imalatçılarının, belge süresi içinde teslim edilmek ve teslim tarihinden itibaren 6 (altı) ay içerisinde ihracatçının ihraç ürünü ile birlikte ambalaj olarak ihraç edilmek şartıyla yapılan ambalaj malı ve malzeme satış ve teslimleri,
g) Uluslararası ikili veya çok taraflı anlaşma hükümlerine göre yurt içinde bulunan yabancı kuruluşların yurt dışından getirme imkanına sahip bulundukları sınai mamulleri teslim eden imalatçı firmalar ile 25/1/1988 tarihli ve 19705 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2 sayılı “T.C. ile A.B.D. Hükümetleri Arasındaki İkili Anlaşmalar Kapsamına Giren İnşaat Faaliyetlerine Ait Esas ve Usuller Tebliği” kapsamı dışında kalan tesislerin yapımını üstlenen müteahhit firmaların faaliyet ve teslimleri,
h) İmalatçıların yabancı uyruklulara, turistlere veya yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarına yapacakları ve yıllık 100.000 ABD Dolarını aşan, ihracatçıların ise aynı cinsten olmak üzere yıllık 500.000 ABD Dolarını aşan satış ve teslimleri (Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarında yapılan satış ve teslimler ile gıda maddeleri hariç),
i) İmalatçıların, Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi firmalara yapacakları kütük ve blum satış ve teslimleri,
j) Kazanılan navlun bedellerinin serbest döviz olarak yurda getirilmesi kaydıyla kara, deniz veya hava ulaştırma hizmet ve faaliyetleri ile kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılan uluslararası taşımalar ve bu kurum ve kuruluşlar tarafından uluslararası ihaleye çıkarılmış yurt içi taşımaları yüklenen yerli firmaların bu faaliyetleri,
k) Turizm müesseseleri ile seyahat acentalarının yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları,
l) Uluslararası ihaleye çıkarılan kamu projeleri ile yurt dışı müteahhitlik, müşavirlik ve mühendislik hizmetleri gibi döviz kazandırıcı hizmet projeleri,
m) Bedelleri döviz olarak alınmak kaydıyla yurt dışında yerleşik firmalar adına garanti kapsamında gerçekleştirilen bakım ve onarım hizmetiyle, yabancı bandıralı gemi, uçak veya tırların bakımı ve onarımı ile bunlara yapılan mal (yakıt ve madeni yağlar hariç) ve hizmet satışları,
n) Yabancı uyruklulara, turistlere veya yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarına yapılan ve yıllık 100.000 ABD Dolarını aşan satış ve teslimler (Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarında yapılan satışlar dahil),
o) Yalnız petrol türevi üreticilerinin, devletlerarası ikili veya çok taraflı anlaşma hükümleri çerçevesinde yurt içinde faaliyet gösteren yabancı veya uluslararası kuruluşlara serbest döviz karşılığı akaryakıt satış ve teslimleri,
p) Yap-İşlet-Devret Modeli çerçevesinde Müsteşarlık tarafından uygun görülecek yatırım projelerini üstlenen yerli firmaların yapacakları hizmet ve faaliyetler,
r) Yap-İşlet Modeli çerçevesinde Müsteşarlık tarafından uygun görülecek sektörlerde yapılacak yatırım projelerini üstlenen yerli firmaların yapacakları hizmet ve faaliyetler,
s) Yerli firmalarca, ihraç ürünlerimizin pazarlanması gayesiyle yurt dışında mağaza açılması veya işletilmesi,
t) Yerli firmalarca, yabancı ülkelerde ekonomik ve sosyal araştırmalar yapmak suretiyle bilgi bankası oluşturulması ile bu bilgilerin yurt içinde ve dışında pazarlanması amacıyla bilgi iletişim ağı kurulması ve işletilmesidir.
SONUÇ:
Yazımızda Maliye Bakanlığının ihracatı nasıl anladığını, ne şekilde tarif ettiğini yasa maddeleri ile belirttik. Diğer yandan ise Dış Ticaret Müsteşarlığının ihracat sayılan satış ve teslimleri nasıl açıkladığını da belirttik.
Mali açıdan ihracat Maliye Bakanlığının belirttiği esaslara göre kabul edilecek ve Maliye Bakanlığının tarif ve şekil şartları esas alınacaktır. Bu tarif ve şekil şartlarının dışındaki ihracat sayılan satış ve teslimler , bir takım taahhütlerin kapatılması ve kambiyo mevzuatı açısından geçerlidir. Maliye Bakanlığı açısından geçerli değildir.
İhracat yapan sanayiciler, Maliye Bakanlığının istediği Gümrük çıkış beyannamesi ile ihracatın tamamlanmasından sorumludurlar. Aksi takdirde ihracatları sayılmayacağı gibi bir de yurt içinde satış sayılacaktır.
Böyle bir durumda
a. İhracatçı Katma Değer Vergisi iadesini alamayacaktır.
b. Yine ihracatçı yaptığı ihracat sayılmadığı için yurt içi satış sayılacağı için bir de yurt içi satış Katma Değer Vergisi hesaplayacak ve vergi dairesine bu Katma Değer vergisini de ödeyecektir.
c. Öyle ise ihracatçı ve sanayiciler , Maliye Bakanlığının Katma Değer vergisi kanununda belirttiği şartların dışındaki şekillerde ihracat yapılacağını belirten bir takım aracı şirketlerin tekliflerini kabul etmemeli ve kesinlikle KDV kanunundaki şartları aramalıdır.
d. Bu izahatlar sonucunda bazı fuar şirketlerinin ihracatçıdan başkası adına veya kendi adlarına gümrük çıkış beyannamesi tanzimi veya ATA karnesi ve benzeri şekillerde yapılan ihracatların Maliye bakanlığı tarafından ihracat kabul edilmeyeceğinin ve KDV iadesinin yapılmayacağının bilinmesinde fayda vardır.
e. Eğer, bu ihracatların da ihracat sayılması isteniyorsa Maliye Bakanlığının diğer bakanlıklar tarafından ikna edilerek ihracat sayılan satış ve teslimlerin de KDV iadesi mevzuatı içine alınması gerekir. Yani Maliye Bakanlığı ihracat sayılan satış ve teslimler konusunda bir düzenleme yapmazsa bu ihracatlar kabul edilmez ve KDV iadesi alınamaz.
Cevdet AKÇAKOCA
Yeminli Mali Müşavir