Bursa; 24.10.2007
İşletme Defteri Kullananlarda Finansal Kiralama ve Kayıtları
Genel Bilgi
Vergi Usul Kanunumuz, tüccarları defter tutma bakımından, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar olarak VUK 176. maddede ayırmış, birinci sınıf tüccarların bilanço esasına göre, ikinci sınıf tüccarların ise işletme hesabı esasına göre defter tutacağını belirtmiştir.
Vergi yasaları her iki tip tüccarı da kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Ticaretin kaideleri ise zaten genel olarak bütün ticarette geçerlidir. Türk Ticaret Kanunu da her tip tüccarın ticaretini ele alacak şekilde düzenlenmiştir.
Ancak muhasebe sistemleri ile ilgili düzenlemelere baktığımız zaman bu düzenlemelerin daha çok bilanço esasına göre defter tutanlara yönelik olarak yapıldığını görüyoruz.
İşte örnekleri:
- Tek düzen hesap sistemi
- Muhasebe sistemi uygulama genel tebliğleri
- Bankacılık mevzuatı muhasebe sistemi tebliğleri
- SPK muhasebe tebliğleri gibi.
Oysa, bu ülkede ikinci sınıf tüccarlar da çalışmaya devam ediyor ve işletme defteri tutuyorlar. Hem de bunlar vergi verme bakımından önemli bir konumda olmasalar da sayısal olarak çok fazlalar.
Yine bu işletmeler de ticaretin kuralları gereği her yeni çıkan enstrümandan yararlanmaya çalışıyorlar.
Yararlandıkları enstrümanlardan biri de “Finansal Kiralama” veya diğer adıyla “leasing” dir. Son zamanlarda bana sık sık sorulan sorulardan bazıları da şöyle;
- İşletme defteri tutuyorum, leasingle makine alabilir miyim?
- İşletme defteri tutuyorum, leasingle makine aldım, defterime nasıl kayıt yapacağım?
- İşletme defteri tutuyorum, faizleri masraf yazacak mıyım?
Finansal kiralama ve giderleri işletme defterine nasıl kaydedilir?
Bu konuya geçmeden önce Vergi Usul Kanunumuzdaki finansal kiralama konusu nasıl düzenlenmiş, buna bakalım.
Finans masraflarını kontrol altında tutabilmek ve kayıtlara belli bir düzen getirebilmek için devlet, 01.07.2003 tarih ve 25155 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 319 sayılı Vergi Usul Kanunu genel tebliği ile kapsamlı bir düzenleme yapmıştır.
319 sayılı Vergi Usul Kanunu genel tebliği ile yapılan kapsamlı düzenlemeden sonra 31.07.2003 tarih ve 25185 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 18 sayılı Muhasebe sistemi uygulama genel tebliği ile Tek düzen hesap planına yeni hesaplar ilave edilmiş ve finansal kiralamanın bilanço esasına göre kayıtlara nasıl alınacağı hakkında açıklamalar yapılmıştır.
Yine işletme defteri kullanan mükelleflerle ilgili herhangi bir açıklama yok. Öyle ise biz işletme defteri kullananların finansal kiralama kayıtlarının nasıl olacağını kendi fikrimize göre açıklayalım.
a) Bir kere işletme defteri kullanan ikinci sınıf tüccarlar da 319 sayılı Vergi Usul Kanunu tebliğindeki esaslara göre hareket edecektir.
b) Kiracı tarafından finansal kiralamaya konu iktisadi kıymet aktifleştirilecektir.
c) Aktifleştirilen (finansal kiralama) kullanma hakkı için amortisman ayrılarak, amortisman gider olarak kaydedilecektir.
d) Finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan kira ödemeleri; borç, anapara ödemesi ve faiz gideri olarak ayrıştırılacaktır. Faiz gideri masraf olarak kaydedilecektir.
e) Finansal kiralama faturalarındaki anapara + faiz tutara uygulanan KDV. indirilecektir.
Sonuç olarak;
a) İşletme defteri tutan ikinci sınıf tüccarlar tarafından finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymetin faiz hariç bugünkü değeri bulunacak ve bulunan tutar, işletme defterinde sabit kıymetin kaydedildiği amortisman veya sabit kıymet listesine (......makinesi KULLANMA HAKKI) olarak kaydedilecektir.
b) Finansal kiralama ile alınan makineye amortisman ayırmak için 333 sayılı Vergi Usul Kanunu genel tebliğine bakılacak ve bu tebliğdeki kullanma süreleri esas alınarak AMORTİSMAN ayrılacak ve deftere gider kaydedilecektir.
c) Belli dönemlerde anapara taksit ve faiz ödemeleri yapıldığında FAİZ ödemeleri masraf olarak deftere kaydedilecektir.
Bizim değerlendirmemiz böyle. Maliye Bakanlığının da konuya eğilerek detaylı bir düzenleme yapması iyi olur kanaatindeyim.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca