Bursa;19/10/2005
K.Ö.Y.DE GELİR VERGİSİ STOPAJ DESTEĞİ
Daha önceki yazılarımızda belirttiğimiz üzere, 5084 ve 5350 sayılı kanunlar gereği benim Kalkınmada Öncelikli Yöre (KÖY) dediğim 49 ilde yapılan teşvikleri belirtmiştik.
Şimdiki yazımız, söz konusu bölgelerde gelir vergisi stopajı teşviki.
1) Uygulamadan yararlanacak mükellefler:
a) 01.04.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayan ve en az (30) işçi çalıştıran gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri.
b) 01.04.2005 tarihinden önce bu illerde işe devam edenlerden
ba) İşçi sayısını en az %20 artıranlar
bb) ve toplam işçi sayısını en az 30 işçiye ulaşması şartıyla ek istihdam yaratan mükellefler
Gelir vergisi stopaj desteğinden yararlanır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri bu destekten yararlanır. GV. ve KV. mükellefi olmayanlar bu teşvikten yararlanamaz.
Kamu kurumlarına ait iktisadi işletmeler KV. mükellefi ise uygulamadan yararlanır.
Dar mükellefler uygulamadan yararlanır.
Yabancı sermaye uygulamadan yararlanır. 2886 sayılı Devlet ihale kanunu, 4734 sayılı Kamu ihale kanunu gereğince yapılan işlerde teşvik uygulanmaz.
2) Yeni İşe Başlamada Teşvikten Yararlanma
Yeni işe başlamak demek
a) İlk defa gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak
b) Teşvik verilecek 49 ilden birinde yeni bir işyeri kurmak demektir.
c) Yeni işe başlayan mükellefler en az 30 işçi çalıştırırlarsa teşvikten yararlanır.
3) Ek İstihdam Artışında Teşvikten Yararlanma
Kanun kapsamındaki illerde eskiden beri işe devam edenler
a) 01.01.2005 tarihinden önce ilgili idareye verdikleri en son aylık prim ve hizmet belgelerindeki (Yani kasım 2004 dönemine ait prim ve hizmet belgelerindeki) işçi sayısına ek olarak işe aldıkları işçiler ile
b) Mevcut işçilerden artırdıkları işçi sayısının iki katı kadar işçi için teşvikten yararlanır.
c) Ancak işçi sayısı en az %20 artmış olmalıdır ve 30 kişiye ulaşmış olmalıdır.
Örnek-1 1/4/2005 tarihinden önce işe başlayan kurumlar vergisi mükellefi (A) Ltd.Şti.’nin Kanun kapsamında bulunan Nevşehir ilindeki işyeri için 1/1/2005 tarihinden önce ilgili idareye vermiş olduğu en son aylık prim ve hizmet belgesindeki işçi sayısı 25 kişidir. 1/6/2005 tarihinde 5 işçi daha alınmış ve işçi sayısı 30 kişiye ulaşmıştır. Bu durumda şirket Temmuz ayında Haziran ayına ilişkin olarak vereceği muhtasar beyannamede bu işyerinde yaratılan ek istihdam (5 işçi) ve mevcut işçilerden 10 kişi olmak üzere toplam 15 işçi için teşvikten yararlanacaktır.
Örnek-2 (B) Anonim Şirketi, 1/4/2005 tarihinden önce Çorum İlinde faaliyete geçen işyerinde 20 işçi çalıştırmaktadır. 1/8/2005 tarihinde bu işletmedeki işçi sayısını %20 oranında artırmıştır. Bu artış sonucu işçi sayısı 24 işçiye ulaşmıştır. Bu kurum, işçi sayısını %20 oranında artırmakla birlikte asgari 30 işçi çalıştırma şartını gerçekleştirmediğinden, gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanamayacaktır.
4) Fiilen Çalışma Zorunluluğu
Gelir vergisi stopajı teşviki sadece kapsama dahil illerde bulunan işyerlerinde fiilen çalıştırılan işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisi açısından geçerlidir. Bu işyerlerine ilişkin bordrolarda gösterilmiş olsa dahi fiilen bu işyerlerinde çalışmayan işçiler açısından teşvikten yararlanmak mümkün değildir.
İzin, hastalık ve benzeri nedenlerle işyerinde bulunulmaması halleri fiilen çalışmama olarak kabul edilmez.
5) Teşvikten Yararlanamayacak İşlemler
a) Teşvikten yararlanma amaçlı yanıltıcı uygulamalar
b) Kapsam dışı bölgelerden kapsam içi bölgelere istihdam kaydırılması işlemleri
c) Mevcut işletmelerin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nevi değiştirmesi
d) Mevcut bir işletmenin kapatılarak yeni bir isimle faaliyete geçmesi
e) Yönetim ve kontrolü elinde bulunduran doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisindeki şirketler arasındaki istihdam kaydırılması
f) Şahıs işletmelerinde işletme sahibinin değişmesi hallerinde teşvikten yararlanılamaz
6) Uygulamanın Başlama ve Sona Erme Tarihleri
a) Uygulama 01/04/2005 tarihinden 31/12/2008 tarihine kadar sürecektir.
b) 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanan yeni yatırımlarda “yatırımın tamamlandığı tarihi izleyen” (5) yıl süresince uygulanacaktır.
7) Sağlanan Teşvik Tutarının Belirlenmesi
Gelir vergisi stopaj teşviği, teşvik kapsamındaki işçiler için hesaplanan gelir vergisinin tamamı veya bir kısmının, muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden gelir vergisinden terkin edilmesidir. (Yani bu tutar kadar eksik gelir vergisi stopajı ödenir.)
8) Terkin Edilecek Tutar
a) Organize sanayi ve endüstri bölgelerinde hesaplanan tutarın tamamı
b) Diğer yerlerde hesaplanan gelir vergisi tutarının %80’ini aşamaz.
c) Yukarıdaki hesaplamada kapsama giren işçi sayısı esas alınacaktır.
Örnek: Kapsama dahil Çorum ilindeki organize sanayi bölgesinde bulunan işyerinde öteden beri faaliyette bulunan mükellef, 1/1/2005 tarihinden önce vermiş olduğu en son aylık prim ve hizmet belgesinde 50 işçi istihdam ettiğini bildirmiştir. Mükellef 1/4/2005 tarihinden itibaren işletmesinde çalıştırdığı işçi sayısını 60’a çıkarmıştır.
Mükellef işçi sayısında %20 oranında artış sağlaması ve asgari 30 işçi çalıştırması dolayısıyla yeni işe aldığı 10 işçi ile mevcut işçilerinden 20’si için teşvikten yararlanmaya hak kazanmıştır. Yeni işe alınan işçilerden 2005 Nisan ayı ücretleri üzerinden kesilmesi gereken gelir vergisi tutarı 710 YTL dır. Mükellef tarafından teşvikten yararlanmak için belirlediği mevcut 20 işçinin 2005 Nisan ayı ücretleri üzerinden kesilmesi gereken gelir vergisi tutarı ise 1.500 Yeni Türk Lirasıdır.
Bu durumda, mükellefin teşvik kapsamında olan 30 işçi dolayısıyla muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden mahsup edilmek suretiyle terkin edilecek tutar, kapsamdaki işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan vergi tutarı ile kapsamdaki işçi sayısının asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi ile çarpılması sonucu bulunan tutardan düşük olanı olacaktır. Asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi ile işçi sayısının çarpımı sonucu bulunan tutar (62,31x30=) 1.869,3 YTL hesaplanan vergiden (2.210 YTL) daha düşük olduğu için terkin edilecek tutar 1.869,3 YTL olacaktır.
Teşvikten yararlanmaya başlanmasından sonra işçi çıkarılması nedeniyle işçi sayısında azalma olması halinde, terkin edilecek vergi tutarının tespitinde, %20 oranında istihdam artışı şartı gerçekleştirilmiş olmak kaydıyla kalan işçi sayısı dikkate alınacaktır. İşten çıkarılan işçinin Kanun kapsamında olmayan eski işçiler olması halinde, terkin edilecek vergi tutarının hesaplanmasında Kanun kapsamında olan işçilerden hangisinin dikkate alınmayacağına mükellef serbestçe karar verecektir. Öte yandan, işçi sayısındaki azalma sonucu işyerindeki işçi sayısının 30 işçinin altına düşmesi halinde o işyerinde işçi sayısı yeniden 30 işçiye ulaşmadıkça teşvik uygulanmayacaktır.
Ek istihdam nedeniyle teşvikten yararlanacak eski işçilerden hangisinin teşvik kapsamında değerlendirileceğini mükellef serbestçe belirleyebilecektir.
9) Teşvikin Uygulanması
Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanacak olan mükellefler, ilgili döneme ilişkin verecekleri muhtasar beyannamelerinde, çalıştırdıkları tüm işçilere ait ücret matrahlarını beyan ederek bunlara ilişkin vergilerin tahakkuk ettirilmesini sağlayacaktır.
Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanılabilmek için muhtasar beyanname ile birlikte Tebliğin ekinde yer alan bildirimin de verilmesi gerekmektedir. Bu bildirimde teşvikin uygulanması kapsamında işyerleri ve istihdam edilen işçilere ilişkin bilgiler ve terkin konusu olacak vergi tutarı yer almaktadır. Bu bildirim internet ortamından alınacak çıktılar veya tebliğ ekindeki bildirimin fotokopi yoluyla çoğaltılması suretiyle kullanılabilecektir.
5084 sayılı Kanun gereğince gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanacak olan mükellefler, Gelir Vergisi Stopajı Teşvikine İlişkin Bildirimde yer alan terkine konu olacak vergi tutarını verecekleri muhtasar beyannamenin Tablo-1 “Matrah ve Vergi Bildirimi” bölümünün (18) no’lu satırında (Ücret Ödemeleri Üzerinden Yapılan Tevkifatın 5084 sayılı Kanun Gereği Terkin Edilen Tutarı) göstereceklerdir. Bu tutar, (17/b) no’lu satırda gösterilen gelir vergisi kesintisi toplamından indirilerek terkin sonrası kalan gelir vergisi tutarı (19) no’lu satırda gösterilecektir.
Bu çerçevede vergi dairesince alınan muhtasar beyannameler üzerinden gerekli tahakkuk işlemi yapılacaktır. 5084 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde terkine konu edilen tutar muhtasar beyannamenin (18) no’lu satırında gösterilmiş olduğundan, vergi dairesince ayrıca bir terkin işlemi yapılmayacaktır.
Bildirim muhtasar beyannamenin verildiği vergi dairesine verilir. Bildirimin verildiği vergi dairesinin sınırları içerisinde yer almayan işyerlerindeki istihdam dolayısıyla teşvikten yararlanılmışsa, bildirimin bir örneği vergi dairesi tarafından gerekli kontrollerin yapılması açısından işyerinin bulunduğu ilgili vergi dairesine ayrıca gönderilir.
Ek istihdamın tespitinde esas alınacak olan belgeler (1/1/2005 tarihinden önce ilgili idareye verilmiş olan en son aylık prim ve hizmet belgeleri), en geç Mayıs 2005 dönemine ilişkin muhtasar beyannamenin verileceği tarihe kadar bu beyannamenin verildiği vergi dairesine, birden fazla vergi dairesine muhtasar beyanname verilmesi halinde ise gelir veya kurumlar vergisi bakımından bağlı olunan vergi dairesine verilecektir.
10) 5084 sayılı Kanuna Göre Vergi Teşvikinden Yararlanan İşverenlerin Yanında Çalışan Ücretlilerde Vergi İndirimi
5084 sayılı Kanun kapsamında bulunan işyerlerinde çalışan işçiler, ücretlerini vergisi kesilmiş olarak aldıklarından Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde düzenlenmiş olan vergi indiriminden yararlanacaklardır.
5084 sayılı Kanun kapsamında bulunan illerdeki işyerlerinde, yeni istihdam sağlayan işverenlerin, bu istihdam nedeniyle hesaplanacak gelir vergisinin tamamı veya bir kısmı, verecekleri muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden gelir vergisinden terkin edilmektedir. Muhtasar beyannamelerde yapılacak terkin sonrası kalan vergi tutarından, halen çalışmakta olan ücretliler için hesaplanan vergi indirimi tutarı mahsup edilecektir. Dolayısıyla ücretlilere mahsup edilen vergi indirimi tutarı kadar ödeme yapılmış olacaktır.
Ancak, muhtasar beyannamede öncelikle 5084 sayılı Kanun gereğince yararlanılan gelir vergisi stopajı terkin edileceğinden terkin sonrası kalan tutar, hesaplanan toplam vergi indirimi tutarının o ayda mahsup edilebilecek olan kısmını karşılayamaması durumu ortaya çıkabilecektir. Bu durumda, muhtasar beyannamede mahsup konusu yapılmayan vergi indirimi tutarı, vergi dairesince harcamaların vergi indirimi konusuna girip girmediği, belgelerin geçerli belge olup olmadığı ve vergi indirimi tutarının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı hususlarının tespitine ilişkin gerekli incelemenin yapılmasından sonra işveren kanalıyla hak sahiplerine ödenecektir. Bu incelemenin muhtasar beyannamenin verildiği ayı takip eden ikinci ayın sonuna kadar bitirilmesi gerekir. Müteakip aylarda yeniden inceleme yapılmayacak, işveren muhtasar beyanname ekinde, “vergi indirimine ait bordro”nun bir örneğini vergi dairesine ibraz edecek ve bu bilgilere göre o aya ilişkin vergi indirimi tutarı beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar işverene nakden iade edilecektir. İşveren nakden aldığı vergi indirimi tutarını 3 gün içinde hak sahibine ödeyecektir.
Ancak, işverenler diledikleri takdirde vergi indirimi tutarını nakit iadeden önce ücret ödemelerini gerçekleştirdikleri tarihte çalışanlarına yansıtabileceklerdir.
11) Diğer Hususlar
5084 sayılı Kanunda 5350 sayılı Kanunla Yapılan Değişiklik Öncesinde Teşviklerden Yararlanmaya Başlayanlar Eski Hükümlerden Yararlanmaya Devam Edecektir
12) Uluslararası Anlaşma Hükümlerine İstinaden Yapılan Hizmet ve Yapım İşleri
Gelir vergisi stopaj teşvikinden yararlanamayacaklardır.
13) Teşvikten Yararlanma Şartlarına Haiz Olmadıkları Tespit Edilenlerle İlgili Olarak Yapılan İşlem
Teşvikten yararlanan mükelleflerin sonradan yapılan tespitlerde teşvikten yararlanma şartlarına haiz olmadıklarının belirlenmesi halinde tahakkuk ettirilerek terkin edilen verginin, Vergi Usul Kanunu ile Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde gerekli müeyyideler uygulanarak tahsil edileceği tabidir.
Not: Beyanname örneği ve daha detaylı bilgi 04.06.2005 tarih ve 25835 sayılı resmi gazetede yayımlanan 2 seri no.lu Yatırımların ve istihdamın teşviki genel tebliğinde bulunmaktadır.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca