Bursa, 14.Haziran.2011
PAY SAHİPLERİNİN HAKLARI VE YENİLİKLER – I (YENİ TTK)
Yeni Türk Ticaret Kanununu tanıtan birtakım yorumlarda, halen mevcut olan ve 2012 Temmuz ayına kadar yürürlükte olacak olan eski Ticaret Kanunumuzda pay sahiplerinin, genel kurulda bilgi alma hakkının gerçek anlamı ile düzenlenmemiş olduğu ve genel kurul dışında inceleme hakkına yer verilmediği iddia edilmekte ve yeni TTK ile bu eksikliğin giderildiği belirtilmektedir.
Bize göre bu açıklama pek de doğru değildir. Pay sahiplerinin yeni TTK da olan bir çok yetkileri, eski kanunda da bulunmakta idi. Ancak, örnek verirsek, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, denetleme raporu, kar dağıtım önerisi gibi çalışmalar Genel Kuruldan 15 gün önce pay sahibinin incelemesine sunulmakta idi.
Eski kanundaki bu açık hükme rağmen, Anonim Şirket ortağı pay sahibi olanlara soralım, halka açık anonim şirketler dışında hangi veya kaç tane şirket, söz konusu raporları denetime hazır halde, ortakların incelemesine hazır bulundurmakta idi. Ben cevap vereyim, eğer ukalalık sayılmazsa, hemen hemen hiç.
Demek ki konu eski Ticaret Kanununda bu konunun eksik düzenlenmiş olması değil, yasanın yanlış tatbikatının kanıksanmış olması ve hiç kimsenin bu haklarını kullanmamış olmasıdır.
Yeni kanunda da bulunan bu hüküm tatbiki zorunlu hale getirilmiştir. Ancak, bir şekilde bu haklar takip edilmez, kullanılmazsa eski Ticaret Kanunundaki gibi baştan savma tatbikat yine gündeme gelebilir.
Daha önceki yazılarımızda, denetçilerin Anonim şirketlerin veya diğer bir ifade ile sermaye şirketlerinin en yetkili organı olduğunu yazdık, iddia ettik ve açıkladık. Ama denetçiler, denetim kurulu, şirket sahiplerinden alacağı üç on paraya tamah ederek görevini gereği gibi yerine getirmezse ve sıradan bir denetim raporu vermeye alışır ve alıştırırsa denetim yetkisi de eski kanundaki gibi sulanır. Daha açık bir şekilde söylersek, hani bir çok konuda asgari ücret tarifeleri var ama bu işleri yapanlar ya asgari ücret tarifesini tatbik etmiyor veya daha aşağısını tatbik ediyorlar. Eğer, yasa gerekleri sıkı tutulmazsa, aynen eskiye dönülür.
Fare uyuyan adamın bıyığının üzerinden geçtiği anda imha edilmezse, yol olur bunu unutmayalım.
Gelelim yeni TTK ile güçlendirilen pay sahibinin haklarına…..
Birleşmede şirketten çıkma hakkı, şarta bağlı sermaye artırımında önerilme hakkı, denetçi atanması, birleşme, bölünme, tür değiştirmenin iptali, sorumluluk davaları gibi yeni haklar pay sahibinin haklarının kullanımını güçlendirmiştir. Azınlık hakları, pay senedi basımını isteme hakkı, rüçhan hakkı gibi konular yeniden düzenlenmiştir. Bunları ayrı ayrı inceleyelim.
1. Genel Kurula katılma hakkı (TTK md. 425)
2. Şirkete karşı yetkili olma (TTK.md.426)
3. Pay sahibinin temsili (TTK. Md. 427)
4. Organın temsilcisi, bağımsız ve kurumsal temsilci (TTK. Md. 428)
5. Tevdi eden temsilcisi (TTK.MD.429)
6. Bildirge-bildirim (TTK.MD.430-431)
7. Birden çok pay sahibi (TTK.Md.432)
8. Yetkisiz katılma ( TTK.Md. 433)
9. Oy hakkı (TTK.Md. 434-435-436)
10. Bilgi alma ve inceleme hakkı ve dava açma hakkı(TTK. Md.437)
11. Özel Denetim isteme hakkı (TTK.Md.438-439)
12. Azlık hakları (TTK. Md. 411)
Bu yazımızda bahsi geçen pay sahiplerinin haklarının her birisini ayrı ayrı inceleyelim.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca