Bursa, 24.Mart.2015
Tek Düzen Hesap Planı 320-329 Hesaplar
Son zamanlarda piyasadaki SMMM’ler arasında 320 ve 329 Hesapların çalışması ile ilgili bazı uygulama farklılıkları doğmuştur. Gerek tatbikatçılar ve gerekse denetçiler açısından söz konusu hesapların işleyişini bir yazı konusu yapmak gerektiği kanaatine vardım.
- Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği No. 1 (MSUGT 1)
320 No. Lu hesap Satıcılar Hesabıdır. Bu hesap işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetsiz ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir.
İşleyişi: Senetsiz borcun doğması ile bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.
329 No.lu Hesap Diğer Ticari Borçlar hesabıdır. Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınamayan ticari borçların izlendiği hesaptır.
İşleyişi: Bu hesaba borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.
2.Bülent Üstünel’in Tekdüzen Hesap planı uygulama klavuzundan:
320 No.lu hesap: Önceki bölümdeki 1. No.lu MSUGT’deki açıklamalar aynen tekrarlanmış olup ticari olmayan cari hesap ilişkilerinin 33 Diğer borçlar hesabında izleneceğinden bahsedilmektedir.
329 No.lu hesap yine 1. Bölümdeki gibi tarif edilmekte ve keşide edilen vadeli çeklerin bilanço çıkarılırken vadesi ertesi yıla sarkanların bu hesaba kaydedileceği, ertesi dönem başında tekrar 103 no.lu hesaba alınacağı belirtilmektedir.
3.Ahmet Demir’in Tekdüzen Muhasebe Sistemi kitabından:
320 No.lu satıcılar hesabının MSUGT 1 no.lu tebliğindeki açıklamalar verilmiş olup işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki alımları ile ilgili, senetsiz borçları bu hesapta değil, 336 Diğer çeşitli borçlar hesabında takibedilmesi gerekir denilmiştir.
329 No.lu Diğer Ticari Borçlar hesabı ise yukarıdaki hesap kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınmayan ticari borçların izlendiği hesaptır denilerek bölümlenmesi şu şekilde gösterilmiştir.
329 Diğer ticari borçlar
3291- Belgesi gelmeyen mal ve hizmet borçları
3292 – Verilen çekler (keşidelerimiz)
3293 – Ödeme Emirleri
3294 – Bloke paralar
3295 – Sair Muvakkat Borçlar
3296 – Müteahhitten borçlar
3299 – Diğer ticari borçlar
Yukarıda MSUG Tebliğinden ve Tekdüzen Muhasebe Sistemi konusunda en kapsamlı eserleri yazan iki yazardan alıntılar yaptım. 320 ile 329 no.lu hesapların çalışmasını bu alıntılarla biraz olsun açıklamaya çalıştım.
Sonuçta şu kanaate vardım.
- 320 No.lu hesaplar pasif karakterli olup işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan ticari borçların takip edildiği bir hesaptır. PTT, haberleşme, kargo, nakliye gibi faturaların hangi hesaba kaydedileceği konusunda bazı duraksamalar olduğu anlaşılmaktadır. Bana göre işletmenin yaptığı her türlü makine alımı dahil , yatırım dahil alımlar, hizmet alımları, nakliye , ptt ve kargo giderleri 320 hesaba kaydedilmelidir. Bunların tamamı işletmenin faaliyet konusu ile ilgilidir.
- 329 no.lu hesaplar ise 320-328 no.lu hesaplar altında izleme olanağı bulunamayan diğer kısa vadeli borçları kapsar. Bunların ne olacağı üzerinde kesin bir bilgi yoktur. Bu hesabın kullanılmasında önemli olabilecek konu: Dönem sonlarında ters bakiye veren bazı borçlu hesaplar için kullanılması ve yeni yılda derhal düzeltilmesidir. Kullanımla ilgili en detaylı açıklama sayın Ahmet Demir’in eserinde yapılmıştır.
Dolayısıyla, 320 ve 329 hesabın veya benzer hesapların tekdüzen hesap planına aykırı kullanıldığı iddiası, inceleme elemanının şahsi düşüncesi, şahsi iddiası olarak kabul edilmelidir.
Ancak, bu tip iddialar ve tatbikat artarsa, Maliye Bakanlığının Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde detaylı bir açıklama yapması gerekir kanaatindeyim.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi