Bursa; 14.01.2009
TTK/711 – KRİZ Mİ? YOKSA KRİZ TETİKLEMESİ Mİ?
Ekim ayında bir gün, bir telefon diyaloğu:
- Baba, bankalar vadeli çeki vadesinden önce tahsil edebilirler mi?
- Evet, çünkü çekte vade yoktur.
- Ama bu işlem etik değil, ahlaksızlık.
- Peki oğlum, ne oluyor, niye üzgünsün?
- Şu kadar liralık Şubat 2009 vadeli çeklerimi ……. Bankası tahsil ediyor, ben battım.
- Tamam biz altınlarımızı bozdurup açığı kapatırız, korkma. Bu hayali bir diyalog da olabilir veya %100 gerçek te olabilir.
Bu diyalogda neler var?
1) Çekler vadesizdir.
2) Türk halkı senetleri kaldırarak çekleri senet haline getirmiştir.
3) Bankalar da bunu kabullenmiştir.
4) Ancak, bu olayın yasal alt yapısı yoktur.
5) Çeklerin vadeli olmasına dair yasal alt yapı olmadığı için Merkez Bankasının reeskont işlemleri kalkmış veya 500.000 TL gibi bir düzeye inmiştir.
6) Yasal alt yapı yokluğundan çekler tahsil edildiğinde
a) Firmalar batar.
b) Bankalar güvenirliliğini kaybeder.
c) Bugünkü gibi kriz doğar.
d) Kimsenin kimseye itimadı kalmaz.
e) Firmalar, ödemelerini aksatır.
f) Bankalar firmaların üzerine gitmeye başlar.
g) Firmalar çeklerinin TTK 711. madde gereği elden çıktığını açıklar.
h) Firmalar iflas ertelemesine gider.
SONUÇ: Domino taşları gibi yıkılan ekonomi, tetiklenen kriz.
Bu yazımda kimseye şunu yapın, bunu yapmayın demiyorum. Sadece senaryolar ve bilgiler vermek istiyorum.
Yukarıda belirttiğimiz senaryo maalesef Ekim ayından beri gerçek. Nedir bu TTK 711?
Türk Ticaret Kanununun 711. maddesi şöyledir.
IV- Çekten Cayma;
1-Umumi olarak:
Madde 711- Çekten cayma, ancak ibraz müddeti geçtikten sonra hüküm ifade eder.
Çekten cayılmamışsa, muhatap, ibraz müddetinin geçmesinden sonra dahi çeki ödeyebilir.
Keşideci çekin kendisinin veya üçüncü bir kimsenin elinden rızası olmaksızın çıkmış olduğu iddiasında ise muhatabı çeki ödemekten men edebilir.
Yazımızın başından beri anlattığımız olayın sonucu işte bu maddenin tatbiki. Daha doğrusu, insanların güven duygusunu kaybetmeleri, gelecek kaygısı ve kendinden başkasını düşünmemek.
Şimdi hükümet TTK 711 maddesini acilen değiştirmek için harekete geçmiş. Bence geç kalınmış da olsa iyi bir adım.
- Bir de icra iflas kanununun iflas ertelemesi maddesinin de gözden geçirilmesi gerekir.
Gerekir de; asıl önemli olan GÜVEN BUNALIMINI önlemek ve yasaların gecikmeden günün şartlarına uydurulması.
Bakın sevgili okurlar;
Ülkemizle ilgili makro verilere bakıldığında, bu verilerin hızla bozulmaya başladığı görülüyor. Ancak, çok kötü değil. Herkes gerek birilerine, gerek ülkesine güven duyarsa, ahlaki değerlere ( etik ilkelere) uygun hareket ederse, hükümet de gecikmeden tedbirler alırsa kriz etki etmez, yoksa DOMİNO TAŞLARI GİBİ ARKAYA ARKAYA YIKILIRIZ.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca