Bursa, 12.Mart.2009
TÜRK TİCARET KANUNU TASARISI
11.Mart.2009 tarihinde Bursa’da Bursa Ticaret Odası ve Bursa Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler odasının gayretleri sonucunda, Bursa Ticaret Odası Salonlarında TC.Adalet Bakanlığı Türk Ticaret Kanunu Komisyonu Başkanı, Ticaret hukuku konusunda Türkiyede en büyük otorite sayılan Prof. Dr. Ünal Tekinalp yeni Türk Ticaret Kanunu tasarısını tanıttı.
Kanun tasarısı, 21. yüzyılın gelişmişliğini, internet çağını ve bürokrasiden uzaklaşmayı ve uzaklaştırmayı, dünyaya uyum sağlamayı , hatta bir adım öne geçmeyi göz önüne alarak hazırlanmış , Sayın Prof. Dr. Ünal Tekinalp de bu tasarıyı tanıtmak için yılmamış, defalarca seminerler yapmış, Bursada da davet üzerine bu tanıtım toplantısına katılmış olduğunu belirtmiştir.
Tasarı ile ilgili verilen bilgileri şöyle bir sıralayalım.
Tasarı 1500 madde civarındadır. Bugüne kadar komisyonda 77 maddesi kabul edilmiştir. Tasarı 9 yıldır tartışılmaktadır. Yeni tasarının bazı hükümleri Avrupa Birliği mevzuatına uymamaktadır. Tasarı bugünkü şekli ile aynen kabul edilse bile ileride Avrupa Birliği mevzuatına ve bu mevzuattaki değişme ve gelişmelere göre değişecek, hatta sık sık değişecektir. Tamamen yeni anlayışla yazılan maddeler 1000 madde civarındadır. Bu tasarı için ilk defa %100 Türkler tarafından hazırlanan bir tasarıdır demek gerekir. Tasarı olduğu gibi kabul edilse bile getirdiği yenilikler dolayısıyla oturması en az iki yıl sürecektir.
Kısaca bazı yenilikler:
Çekte cayma kaldırıldı, vadeli çek ile ilgili düzenlemeler yapıldı.
Şeffaflık esas alınarak, internette yayın esası getirildi. Yayınlanacak mali tablolar, denetleme raporları,değerleme raporları, rüçhan hakkı kullanma çağrıları, tasfiye ilanları, benzeri bilgiler internette yayınlanacak, internet sitesine erişim herkese açık ve engelsiz olacaktır. İnternette şifre alınarak elektronik genel kurul yapılabilecektir.
Tek pay sahipli Anonim şirket, tek ortaklı limited şirket kavramları ilk defa tasarı ile gündeme alınmıştır.
Şirket toplulukları konusu düzenlenmiştir.
Ticari defterlerle ispat konusu kaldırılmıştır.
Şirketlerde birleşme, bölünme, tür veya nev’i değiştirme konusunda bilhassa ortakların, ortaklık alacaklılarının, işçilerin korunması, haklarının güvence altına alınması esas alınarak maddeler getirilmiştir.
Daha birçok yeni ve güzel hükümlerin arasında en önemli olan ise denetleme konusunda getirilen hükümlerdir.
Denetleme konusundaki getirilen maddelerin bir çoğu çok ama çok güzel maddeler, fakat bir kısım maddeler de benim tepkimi çekmiştir.
1. Denetleme hükümleri için önce Uluslar arası Muhasebe Standartları esas alınmış ve bunun Türkiyedeki özdeşi Türkiye Muhasebe Standartları denetlemede esas olmuştur. Tüm tabloların TMS ‘ ye göre hazırlanması esastır.
2.Denetimde - AB ve ABD deki son gelişmeler, skandallar göz önüne alınarak - uzman denetimi esas kabul edilmiş, bağımsız denetçi tarafından Uluslar arası denetim standartlarına uygun ve şeffaf denetim esas alınmıştır. Denetim sonuçları şirketin sitesinde üç yıl kalacaktır.
3. Tüm sermaye şirketleri denetlenecektir.
4. Danışmanlık veya vergi denetimi gibi hizmetler veren SMMM veya YMM ler ayrıca şirkette denetçi olamazlar.
5. Denetleme bağımsız denetleme kuruluşu tarafından yapılacaktır. YMM ve veya SMMM bağımsız denetçiler olacaktır. Bunlar bağımsız denetleme kuruluşunun ortakları olacaktır. Meslekten olmayanlar ortak olamayacaklardır.
6. Denetimin konusu ve kapsamı kanun tasarısında detaylı olarak açıklanmıştır.
7. Ayrıca denetçileri de denetlemek için denetleme üst kurulu kurulacaktır.
Yani, bundan sonra sermaye şirketlerinde eskiden olduğu gibi herhangi biri, amcamın oğlu, dayımın kızı, sen ben bizimoğlan denetçi olamayacaktır. Yasanın belirlediği kriterlere uygun SMMM veya Yeminli Mali müşavirler denetçi olabileceklerdir.
8. Denetlemede rotasyon konusu ele alınarak bir denetçi şirket 6 yıl denetimde bulunmuşsa aynı denetçi şirketin içindeki bir başka denetim gurubu tekrar denetleme yapabilecektir. İşte bu madde rotasyon konusunun bana göre ortadan kalkmasını sağlamıştır. Herhangi bir şirket isterse denetçilerini hiç değiştirmeden senelerce devam edebilecektir.
9. Bugün Türkiyede 84 denetleme kuruluşu olduğundan ve bunların 40 tanesinin yabancılardan oluştuğu, bu yabancıların ise piyasanın %80 ine hakim olduğu belirtildi.
Sayın Tekinalp büyük emek sarfederek hazırladığı tasarısını bilhassa denetleme konusunda daha fazla durarak ve haklı olarak büyük bir sevinç ve övünçle tanıttı.
Ancak, ben denetleme konusunda biraz tereddüde düştüm.
Ayrıca, ısrarla bu tasarı Sayın Tekinalp’in hazırladığı bu şekliyle kabul edilmezse yarın öbürgün AB ‘ nin gelip kendi muktesebatını bizim önümüze koyup kabul ettireceğini, dayatacağını belirtip tasarının geçmesi gerektiğini belirtti.
İşte burada ben bu tasarıyı kabul etme konusunda şüpheye düştüm. Yani benim ülkem, AB ye girmek için her türlü dayatmayı mı kabul edecek? Bu dayatmadan kurtulmak için bir başka dayatmayı mı kabul edeceğiz?
Sayın okurlar, sevgili dostlar birçoğunuz benim AB ve küreselleşme taraftarı olduğumu bilirsiniz. Ancak bu konuda pazarlıklar ve karşılıklı anlaşmalarla uygun bir şekilde AB üyesi olmalıyız, sayın Tansu hanımın yaptığı gibi bedavaya kendimizi satmamalıyız lafını her zaman sarfeden benim.
Ama yeni bir kanun tasarısında , hem de 21. inci yüzyıla uygun hazırlanmış, dünya ve Türkiye standartları esas alınarak hazırlanmış bir tasarıyı kim olursa olsun benim karşıma getirip bunu kabul etmezseniz, önünüze şunu dayatırlar diyen bir kimse benim karşıma çıkarsa , ne kadar olumlu olursa olsun bu tasarıdaki kendimce aleyhte olduğunu sandığım hükümlerine karşı çıkarım.
Denetimle ilgili olarak:
1.Tasarının denetimle ilgili hükümleri bana göre, bu haliyle, ülkemizdeki şirketleri tamamen yabancı denetim kuruluşları tarafından denetlenir hale getirecektir. Her ne kadar tasarıda kurulacak bağımsız denetim şirketlerinden bahsediliyorsa da tasarıda bahsedilen düzenlemelere uygun olan bağımsız denen denetim şirketleri yabancı denetim şirketleridir.
Bu şekildeki bir tasarı ülkemizdeki denetimi yabancıların eline geçirecektir.
2. Ancak, getirilen denetim sistemi dünya ve AB ile uyumludur.
3. Getirilen denetim sistemi küçük şirketler için katlanılması güç bir masraf kapısı olacaktır.
4. Denetim sistemi, dünya standartlarına uygun, şeffaf ve verimli olacaktır.
5. Bir de bu olmazsa bu olacaktır dayatması kabul edilecek bir dayatma değildir.
6. Denetim konusunda, ülkemizin durumu da göz önüne alınarak uzun bir geçiş süresi konulmalıdır.
Tasarı ile ilgili olarak söyleyeceğim ise, bu tasarı bir devrim niteliğindedir, devrimler ise can acıtıcı olabilir, devrimleri kabul edenler kadar etmeyenler de olabilir, devrim çoğunluk tarafından kabul edilip benimsenirse faydalı olur. Türk Ticaret Kanunundaki devrimin de , yani tasarının da ülke ve halkın menfaatlerini göz önüne alarak dünya ile entegrasyonu sağlayacak şekilde gözden geçirilip kabul edilmesi daha hayırlı olacaktır.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir