Bursa, 25.Eylül.2002
TÜRKIYE’DEKI DENETIM SISTEMI DEGISMELI
Halen Türkiye’de; Maliye Müfettisleri, Hesap Uzmanlari, Gelirler Kontrolörleri, Vergi denetmenleri basta olmak üzere devlet denetleme elemanlari, mali denetim yapmaktadirlar.
Bu denetim baslica;
a) Herhangi bir ihbar halinde,
b) Genel olarak herhangi bir sektör veya en büyük firmalar esas alinarak inceleme yapilmaktadir.
Yapilan denetlemeler, geriye dönük ve (5) yili kapsayabilecek sekilde olmaktadir.
Neticede, geriye dönük incelemeler sonucunda herhangi bir vergi kayip ve kaçagina rastlandigi taktirde kaçakçilik cezalari ve gecikme zamlarini hesapladigimiz zaman mükellef (10) misline varan ödemelerle karsi karsiya kalmakta ve bu sistem mükellef isletmelerin sonu olmaktadir.
Efendim, mükellef de kaçakçilik yapmasin diyebiliriz. Ancak, burada vergi sistemimizin her yil yapilan degisikliklerle taninmaz bir yamali bohça haline geldigini gözönüne almaliyiz. Bugün konusunda uzman vergiciler, muhasebeci ve müsavirler bile vergi mevzuatina geregi gibi nüfuz edememektedir.
Geriye dönük incelemeler sonucu her mükellef tam tabirle duvara toslama tehlikesi ile karsi karsiyadir.
Bu sistemin degismesi gerekir.
Bize göre nasil degismeli ?
1) Önce, geçmisle iliskileri sifirlayacak ve mükellefi sikmayacak bir beyaz sayfa açilmalidir.
2) Bundan sonra
a) Ihbar,
b) Genel denetim,
c) Canli (günlük) denetim
sistemi tatbik edilmelidir.
Canli (günlük) denetimle ne kastediyoruz?
Bilindigi gibi halen (3) ayda bir geçici vergi beyannamesi verilmektedir. Öyle ise mükellef geçmis 5 sene yerine 3 aylik dönem itibariyle ve güncel olarak denetlenecek buda halen %3 olan inceleme oranini %60 seviyesine yükseltecektir.
Bu hesabi nasil yapiyoruz?
a) 5 yilda 3’er aylik 20 dönem vardir.
b) Her dönem esas alinirsa 20 dönem ile (%3)’ün çarpimi %60 olacaktir.
Böyle bir inceleme sekli ile
1) Mükellef devamli denetimle karsi karsiya kalacaktir.
2) Vergi ve cezalar geriye dönük ve isletmeyi öldürecek seviyede olmayacaktir.
3) Denetimler, devamli ve çok kisa sürelerde olacak ve daha çok mükellefi kapsayacaktir.
4) Vergi mevzuatina nüfuz edemeyen mükellef böylece daha kaliteli eleman ve deneticilerin önderligini hissedecektir.
5) Üçer aylik dönem bazinda denetime muhatap olan daha çok mükellef, hem denetleme potasina girdiginden ve hem de bu olasiligin yüksek oldugun psikolojisi ile vergi kayip ve kaçagina yönelik reflekslerini ortadan kaldiracaklardir.
Bizim, yeni denetim sekli önerimiz olumlu bir hayal. Üzerinde düsünülüp sistem haline getirilirse faydali olacagi kanaatindeyim,
CEVDET AKÇAKOCA
YEMINLI MALI MÜSAVIR