Bursa, 20.Ağustos.2009
YILLARA YAYGIN İNŞAAT İŞLERİ VE GEÇİCİ VERGİ
Yıllara yaygın inşaat işleri ve geçici vergiyi konu alan bu yazımızda kanun maddeleri ve tebliğleri bol bol kullanacağımızdan bazen sıkıcı bir hal alabilecek olan yazımız için peşinen özür dileyelim. Ancak konu çok önemli olduğundan dikkatle incelenerek tatbik edilmesi gerekmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunumuzun mükerrer 120. maddesi Geçici Vergi müessesesini düzenlemektedir. Söz konusu maddede geçici vergi ile ilgili bir istisnadan bahsedilmektedir. Maddedeki bu istisna , aynen maddedeki şekli ile aşağıya alınmıştır.
Hesaplanan geçici vergi, üç aylık [mu1] dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü günü akşamına kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve onyedinci günü akşamına kadar ödenir. Aynı dönem içinde tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi (42 nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat hariç) hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir.
Bu maddenin gerekçesinde ise gelir vergisi kanununun 42. maddesi kapsamına giren inşaat ve onarma işi yapan ticari kazanç mükelleflerinin gelirleri üzerinden aynı kanunun 94. maddesinin (A) fıkrası gereğince gelir vergisi tevkifatı yapıldığından , bu mükelleflerin sözkonusu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar, geçici verginin hesabında dikkate alınmayacaktır, denilmektedir.
Madde gerekçesinden 42. madde kapsamında yapılan işler stopaj yoluyla vergilendirildiğinden bir daha geçici vergiye tabi tutulmamakta, diğer bir ifade ile 42. madde kapsamındaki işler stopaj yoluyla geçici vergiye tabi tutulmaktadır.
Gelir Vergisi kanununun 42. inci maddesine baktığımızda ise bu maddenin (Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri) ni düzenleyen ve açıklayan madde olduğunu görüyoruz.
193 sayılı Gelir vergisi kanununun mükerrer 120 inci maddesine göre yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin geçici vergi beyannamesine alınmayacağını ve yine bu inşaatlarla ilgili olarak kesilen vergi ve tevkifatların beyan edilen diğer geçici vergi konusu matrahlardan mahsup edilemeyeceğini anlıyoruz.
Gelir Vergisi Kanununun 42. maddesine göre birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri ile ilgili beyannameler işin ikmal edildiği yani işin bittiği takvim yılına ait beyanname ile bildirilecektir.
Kanun koyucu gerek 42. maddede ve gerekse mükerrer 120 nci maddedeki düzenlemelerden sonra 217 sayılı gelir vergisi kanunu genel tebliğinde de aşağıdaki açıklamayı yapmayı uygun görmüştür.
217 sayılı gelir vergisi genel tebliğinden
2. Geçici Vergi Kapsamına Girmeyen Kazançlar
7. Senelere sari inşaat ve onarma işi(2) yapan mükellefler ile noter bulunmayan yerlerde Adalet Bakanlığınca geçici yetkili noter yardımcısı olarak görevlendirilenler, bu kazançları dolayısıyla geçici vergi ödemeyeceklerdir. Ancak, söz konusu mükellefler, senelere sari inşaat ve onarma veya geçici yetkili noter yardımcılığı işlerinden elde ettikleri kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları için geçici vergi ödemek zorundadırlar.
Yıllara yaygın inşaat ve taahhüt işleri acaba neden geçici vergi dışında tutulmuştur?
Bu tip işlerde gelir vergsi kanununun 42 ve devamı maddeleri gereğince iş , fiilen tamamlandığı ve geçici kabulun yapıldığı dönemde kazanç tesbit edilir. İşin devam ettiği yıllarda herhangi bir kar veya kazanç tesbit edilmez. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri uzun yıllar devam edebilmektedir. Bu takdirde ise vergi alınamamakta, enflasyon olduğu dönemlerde ise hesaplanan verginin kamuya reel getirisi azalmaktadır. Sonuçta verginin genellik ve eşitlik prensiplerine aykırı bir durum ortaya çıkmaktadır.
Kanun koyucu, yukarıdaki mahzurları göz önüne alarak yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin bir ön vergilemeye tabi tutulmasını gündeme getirmiştir. Bu amaçla, gelir vergisi kanununun 94. müddesine göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde her yılki hasılat üzerinden belirli bir yüzde oranında (en son %3) tevkifat yapılmaktadır.
Bu şekilde yapılan stopaj bir ön vergileme olduğundan, yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri geçici vergi kapsamı dışında tutulmuştur. Tabii yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri geçici vergi kapsamı dışında tutulunca, dolayısıyla kesilen stopajlar da diğer geçici vergilerden mahsup edilemeyecektir.
Yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri karı ne zaman beyan edilir, kesilen tevkifatlar ne zaman mahsup edilir?
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin karı , işin bittiği yılın bittiği geçici vergi döneminde değil, işin bittiği yılın sonunda kurumlar vergisi beyannamesi veya gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilir ve tevkif edilmiş olan vergiler de işin bittiği yıl sonundaki beyannamede mahsup edilir. Kalan tutar varsa iade edilir.
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde geçici vergi ve kesilen vergilerle ilgili detaylı açıklamaların bulunduğu bir mukteza aşağıya alınmıştır.
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
İstanbul Defterdarlığı
Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğü
Sayı : B.07.4.DEF.0.34.11/GVK-42
Konu : Yıllara sari inşaat işi yapan firmanın geçici vergi beyannamesi verip vermeyeceği, yıl içerisinde kesilen verilerin geçici vergiden mahsup edilip edilmeyeceği hk.
İLGİ : Tarihsiz dilekçeniz.
İlgide kayıtlı dilekçenizde; ........................ Vergi Dairesi’nin ............................. vergi numaralı mükellefi olduğunuzu, yıllara sari inşaat işi ile iştigal ettiğinizi, inşaatlarınızdan ikisinin işini 2002 Ekim ayı içerisinde tamamladığınızı, geçici kabullerinin yapıldığını ve inşaatlarınıza ait kesin hakedişleriniz hariç istihkaklarınızı aldığınızı belirterek, bu iki inşaatınızdan elde ettiğiniz karın 2002 yılı bilanço hesaplarında gösterilip gösterilmeyeceği ve son dönem geçici vergi beyannamesinde karın beyan edilip edilmeyeceği ve beyan edilecekse ödediğiniz stopajların geçici vergiden mahsup edilip edilmeyeceği konularında görüşlerimizi sormaktasınız.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 42.maddesinde “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.
Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarım işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar vermeye mecburdurlar.” hükmü yer almıştır.
Aynı Kanun’un 44.maddesine göre; inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın düzenlendiği tarih, işin bitim tarihi olarak kabul edilir.
Öte yandan, 42.madde kapsamında yapılan inşaat işleri için aynı kanunun 94/3.maddesine göre % 5 oranında stopaj ve fon payı kesintisi yapılır.
Aynı Kanun’un mükerrer 120.maddesine göre, “(4369 sayılı Kanunun 52.maddesiyle değişen şekli) (1.1.1999 tarihinden geçerli olmak üzere) Ticari kazanç sahipleri (basit usulde vergilendirilenler hariç) ile serbest meslek erbabı cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, bu Kanunun ticari veya mesleki kazancın tespitine ilişkin hükümlerine göre (indirim ve istisnalar ile Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümleri de dikkate alınarak) belirlenen ilgili hesap döneminin (2000/1514 sayılı Kararın 1.maddesiyle değişen ibare) (1.1.2001 tarihinden geçerli olmak üzere) üçer aylık kazançları (42.madde kapsamına giren kazançlar ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançlar hariç) üzerinden, 103.maddede yer alan tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oranda geçici vergi öderler. Geçici vergi matrahının hesaplanmasında dönem sonu mal mevcutları, kayıtlar üzerinden tespit edilebilir. Geçici vergi matrahının hesabında, yıllık beyannamede kazancın yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen tutar hariç, harcama yapılmadıkça yatırım indirimi uygulanmaz...”hükmü yer almaktadır.
Bu hükümlere göre; yıllara sari inşaat işinden elde ettiğiniz kazançlarınız için Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 120.madde hükmü gereğince geçici vergi ödemeniz gerekmemektedir.
Ayrıca diğer kazançlarınız nedeniyle geçici vergiye tabi olmanız halinde de yıllara sari inşaat işinden elde ettiğiniz kazançlarınızın geçici vergi beyannamenize dahil edilmeyeceği tabiidir. Dolayısıyla üzerinden geçici vergi ödenmeyen yıllara sari inşaat ve onarım işi kazançlarınızdan tevkif suretiyle ödenen vergilerinizin cari yıl içerisinde ödenecek geçici vergiye mahsubu mümkün değildir. Tevkif suretiyle ödenen vergiler bu işten elde edilen kazancın beyan edildiği takvim yılı beyannamesi üzerinde tahakkuk eden vergilere mahsup edilecek arta kalan bir kısmın bulunması halinde ise bu tutarlar Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 44.maddesi genel hükümleri çerçevesinde nakden ve/veya mahsuben iade edilecektir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Bu yazımızda yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ve geçici vergi konularında doyurucu ve çözüm getirici bir açıklama yapmaya çalıştık.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir